LÔØI GIÔÙI THIEÄU
(Thay lôøi töïa)
Trong ñaïo Phaät veà toân TÒNH-ÑOÄ (1) coù baûy boä kinh (2) laø nguyeân taéc (3), cuõng nhö bieän chöùng phaùp (4), ñaõ coù truyeàn tích töø xöa ñeán nay giöõa caùc nöôùc nhö: Trung-Hoa, Vieät-Nam, Trieàu-Tieân, Nhöït-Boån v.v… Nhöng ñöôïc löu haønh vaø caên baûn ñaëc ñieåm hôn, chæ coù ba boä:
1.- Kinh Voâ-Löôïng-Thoï
2.- Kinh Quaùn Voâ-Löôïng-Thoï.
3.- Kinh A-Di-Ñaø.
Maø kinh Di-Ñaø ñaây, xöa kia keát taäp baèng chöõ baéc-Phaïn (Sanscrit) (5), laïi ñöôïc phieân dòch (6) vaø sôù-sao (chuù giaûi) (7) ra chöõ Taøu.
Nöôùc ta taïi Baéc-Vieät coù thaày Sa-Moân hieäu laø Thoâng-Dueä (Truù-Trì chuøa Phöôùc-Long, laøng Phuø-Laõng, huyeän Vuõ-Giang, phuû Töø-Sôn, tænh Baéc-Ninh) ñaõ khaéc baûn aán haønh töø ñôøi vua Töï-Ñöùc (1847-1883).
Ñeán nay (1952-1953), laïi ñöôïc thaày LEÂ-PHÖÔÙC-BÌNH dòch aâm vaø nghóa ra tieán Vieät.
Ñaõ bieát trong toân TÒNH-ÑOÄ coù nhieàu phöông phaùp tu trì maø deã nhöùt khoâng phaùp naøo hôn “Trì danh nieäm Phaät” cuûa kinh naày. Noù raát ñöôïc phoå thoâng chaúng haïn laø trình ñoä naøo, cuõng ñeàu coù theå thöïc haønh ñöôïc caû…
Maëc duø ôû ñôøi, tröôøng hôïp cuûa moãi ngöôøi coù khaùc nhau (nhö keû laøm quan, ngöôøi laøm ruoäng v.v…), nhöng neáu bieát tin töôûng lôøi Phaät daïy, thì ai cuõng coù theå vöøa tu taäp theo phaùp moân nieäm Phaät naày, vöøa sinh hoaït haèng ngaøy, cho ñeán vieäc gia ñình, xaõ hoäi cuõng khoâng boû dôû.
Maø phaùp moân nieäm Phaät ñaây, chính laø phaùp phöông tieän ñeå thöïc hieän ñöôïc TÖÏ-TAÙNH DI-ÑAØ, DUY-TAÂM TÒNH-ÑOÄ, neáu ai chuyeân nieäm ñöôïc nhöùt taâm khoâng taùn loaïn.
Hôn nöõa, lôøi vaøng cuûa ñaáng Thích-Toân ñaõ thoát ra ñaâu phaûi laø nguoàn trieát-lyù vieãn voâng khoân boå ích ö? Neáu chuùng ta chòu khoù coâng phu tu taäp, thì seõ thaáy söï lôïi-ích roõ raøng. Töø xöa tôùi nay, bieát bao ngöôøi ñaõ ñaït muïc-ñích (giaûi-thoaùt hieän-tieàn vaõng-sanh tònh ñoä) nhö trong kinh naày ñaõ noùi.
Quyù baïn cöù tin ñi, trong tre luùc naøo cuõng coù löûa, neáu baïn gia coân coï (cöa) thì lo gì löûa noï khoâng naåy ra. Lyù nhöùt taâm nieäm Phaät cuõng theá. Phaät vôùi ta ñoàng moät theå taùnh: Phaät laø ngöôøi ñaõ laøm ñöôïc; thì khoân leõ gì maø chuùng ta ñaây khoâng laøm ñöôïc. Vaäy chuùng ta cöù nieäm, cöù tu ñi, theo lôøi ñöùc Thích-Toân ñaõ daïy, ñaõ thöïc haønh cuõng nhö möôøi phöông chö Phaät ñaõ noùi, ñaõ thöïc haønh vaø cuõng ñeàu khen ngôïi phaùp moân nieäm Phaät cuûa toâng Tònh-ñoä naày.
Ñieàu caên-baûn vaø duy nhöùt hôn heát laø phaûi hieåu söï, lyù cho roõ raøng, vaø thöïc haønh luoân luoân khoân giaùn ñoaïn thì söï keát quaû chaéc chaén khoâng sai.
Theá thì phaùp-moân nieäm Phaät naày haù khoâng phaûi laø moät dieãm-phuùc cuûa chuùng ta trong ñôøi hieän taïi… maõi ñeán töông lai ö?
Sau khi dòch xong, thaày Sa-Moân LEÂ-PHÖÔÙC-BÌNH coù ñöa baûn thaûo ñeán nhôø toâi khaûo-chính, vaø chuù-thích ñeå löu-thoâng quaàn-chuùng. Toâi nhöùt taâm tuøy hyû vì nhaän thaáy phaùp moân naày raát xöùng hôïp thôøi cô, neân nôi ñaây toâi xin traân troïng giôùi thieäu cuøng quyù baïn.
Vaø toâi nguyeän ñem coâng ñöùc naày hoài höôùng leân tam-boái cöûu-phaåm, caàu cho töù-aân tam-höõu, caû phaùp-giôùi chuùng sanh, ñoàng sanh an-döôõng quoác, phoå-nguyeän ñoàng sanh an-döôõng quoác.
NAM-MOÂ BOÅN-SÖ THÍCH-CA MAÂU-NI PHAÄT
PHÖÔÙC-HAÄU-TÖÏ
CAÀN THÔ-TRAØ-OÂN
Ngaøy vía ñöùc Ñòa-Taïng Boà-Taùt naêm Quyù-Tî
Phaät-lòch: 2516- Döông-lòch: 1953
Hoaø-thöôïng THÍCH-KHAÙNH-ANH
LÔØI NOÙI ÑAÀU
ÑÖÙC PHAÄT THÍCH CA vì moät ÑAÏI SÖ NHÔN-DUYEÂN, öùng hieän ra ñôøi. Ngaøi tuøy theo caên taùnh cuûa chuùng-sanh, thuyeát-phaùp 49 naêm, ñaøm kinh hôn 300 hoäi. Giaùo phaùi cuûa Ngaøi ñaïi khaùi chia ra laøm NAÊM THÔØI TAÙM GIAÙO. Trong ñoù laïi ñöa ra moät moân nieäm Phaät, goàm thu taát caû, khoâng luaän keû haï-caên, ngöôøi thöôïng-trí; haøng cö só hay phaùi xuaát-gia. Thaät laø moät phöông tieän “quyeàn thieät song haønh” maø xöa nay caùc thaùnh hieàn ñeàu khen ngôïi.
ÔÛ Vieät Nam chuùng ta, tuy phaùo-moân naøy ñöôïc nhieàu ngöôøi tu taäp, nhöng ít coù boån kinh naøo luaän veà söï, lyù roõ raøng nhö boån kinh “DI-ÑAØ SÔÙ-SAO” chöõ Haùn maø hoâm nay toâi baïo daïn phieân dòch ra tieáng nöôùc nhaø, mong giuùp ít phaàn naøo cho caùc baïn ñoàng tu tònh nghieäp, haàu cuøng nhau gaày döïng chaùnh nhôn ôû nôi “LIEÂN-ÑAØI CÖÛU-PHAÅM” ngaøy mai, duø bieát raèng coøn taøi heøn hoïc caïn, vaên buùt thoâ sô.
Vôùi loái dòch aâm vaø nghóa ñoái chieáu aùp duïng ôû ñaây, caùc baïn sô-cô coù theå doø hoïc deã daøng aáy cuõng laø moät phaàn trôï duyeân nhoû maø toâi thaønh taâm coáng hieán.
Raát mong quyù baïn sau khi ñoïc song baûn dòch naøy daïy cho nhöõng ñieàu khuyeát-ñieåm.
Ña taï!
Dòch-giaû caån-chí
KÍNH LAÏY:
Ngoâi Phaät, ngoâi Phaùp, vaø ngoâi Thaùnh Hieàn Taêng.
Ngöôõng caàu Tam-baûo töø-bi gia-hoä ñeä-töû phieân-dòch kinh naàøy ñöôïc hôïp-phaùp, hôïp-cô, löu-thoâng xa gaàn, keû thaáy ngöôøi nghe ñeàu ñöôïc lôïi-ích.
CAÀU NGUYEÄ N:
Theá-giôùi sôùm hoøa-bình,
Chuùng-sanh mau giaûi-thoaùt.
Kính laïy !möôøi phöông ba ñôøi taát caû ngoâi thöôøng truù Tam baûo chöùng minh !
KEÄ KHAI KINH
Phaùp maàøu voâ thöôïng raát thaúm saâu,
Traêm ngaøn muoân kieáp khoù tìm caàu,
Con nay “ nghe thaáy” chuyeân trì nieäm,
Nguyeän toû Nhö-Lai nghóa nhieäm-maàu.
Kính laïy: ÑÖÙC BOÅN-SÖ THÍCH-CA MAÂU-NI PHAÄT
PHAÄT THÍCH-CA NOÙI KINH A-DI-ÑAØ (2)
NGAØI VAÂN-THEÂ LAØM LÔØI SÔÙ-SAO (I)
QUYEÅN THÖÙ NHÖÙT
Ñaát Coå-Haøng (3) chuøa Vaân-Theâ (4) Sa-Moân Chu-Hoaèng (5) thuaät laïi.
Giaûi kinh naày baèng lôøi Sôù-Sao, vôùi ñaïi-vaên chia ra laøm naêm phaàn lôùn.
A.-Thoâng-töï ñaïi-yù (chung baøi suoát ñaïi-yù cuûa kinh).
B.-Khai chöông thích vaên (môû töø baøi thích töø chöõ).
C.-Kieát thích chuù-yù (keát laïi ñeå giaûi ñaïi-yù chuù vaõng-sanh).
Saép nhö theá naày thì thuaän theo caùc kinh thoâng-thöôøng coù ba phaán laø:
THOÂNG-TÖÏ, CHAÙNH-TOÂNG vaø LÖU-THOÂNG, maø chính cuõng thuaän theo ba moùn
Tònh-nghieäp laø: 1.-Tin. 2.-Haïnh. 3.-Nguyeän (6).
A.-THOÂNG-TÖÏ ÑAÏI –YÙ phaân ra laøm naêm:
1.-Minh-taùnh. (Noùi roõ töï taùnh)
2.-Taùn kinh.(Khen ngôïi kinh naøy)
3.-Caûm-thôøi.( Caûm thích thôøi-cô)
4.-Thuaän-yù(Toû yù mình giaûi-kinh)
5.-Thænh-gia.(Caàu Phaät giuùp theâm).
I.-MINH TAÙNH
CHAÙNH-VAÊN: Baûn-theå cuûa töï tính laø: Linh (linh-thieâng). Minh (saùng-suoát).
Ñoång (roång-rang). Trieät (thoâng-thaáu). Traïm (trong treûo). Tòch (vaéng laëng). Thöôøng (coøn). Haèng (laâu) chaúng phaûi tröôïc, chaúng phaûi thanh, khoâng lui, khoâng tôùi, raát lôùn thay caùi chôn-theå cuûa noù khoâng theå nghó baøn ñöôïc, phaûi chaêng chæ coù töï-taùnh cuûa chuùng ta môùi nhö vaäy?
CHUÙ GIAÛI: Phaàn suoát baøi yù kinh, veà ñaïi-vaên chia ra laøm naêm: Töø ban ñaàu “Minh-taùnh” cho ñeán thöù naêm laø “Thænh-gia”.
Nay tröôùc noùi: “Minh-taùnh” -Bôûi kinh naøy hoaøn-toaøn laøm saùng roõ töï–taùnh vaø lyù-giaûi cuûa caùc kinh khoâng lìa töï-taùnh laøm muïc-tieâu.
“ Linh” laø taùnh linh-giaùc (khoân bieát). “Minh” laø trí saùng-suoát-Maët trôøi, maët traêng tuy coù aùnh saùng, nhöng khoâng ñöôïc goïi laø: Linh thieâng vì laø voâ-tình. Nay chæ trong baûn-taùnh raát saùng-suoát, raát hay laï khoù löôøng vôùi söï saùng-suoát aáy khoâng theå laáy chi so-saùnh cho cuøng toät, neân noùi laø “Linh “ vaø” Minh”. Nghóa laø vöøa khoân-thieâng vöøa saùng bieát.
“Trieät” laø thoâng-suoát. “ Ñoång” laø söï thoâng-suoát cöïc-ñieåm. Maët trôùi, maët traêng tuy chieáu khaép, nhöng khoâng theå soi khaép döôùi loøng chaäu uùp, theá laø thoâng-suoát maø chöa ñöôïc hoaøn-toaøn thoâng-suoát vì coøn bò chöôùng ngaïi. Nay taùnh” Linh-Minh “
ñaây soi khaép ñaát trôøi, thaáu trong vaøng ñaù, boán phöông treân döôùi khoâng heà chöôùng ngaïi. Vì laø baûn -taùnh saùng-suoát thoâng-thaáu, khoâng choã naøo maø chaúng thoâng-suoát nhö “Thieân-nhaõn-thoâng, Tha-taâm-thoâng”.
Caùi thoâng ñaây khoâng phaûi nhö ñoái vôùi söï ngaên caùch maø noùi raèng thoâng, neân goïi laø “Ñoång-Trieät”.
“Traïm” laø khoâng nhieãm. “Tòch” laø khoâng lay ñoäng. Ñaïi-ñòa tuy “Tòch” nhöng khoâng theå baûo laø “Traïm” (vì coøn nhuoäm maøu chieán tranh, nuùi lôû ñaát ñoäng). Nay chæ coù baûn -taùnh raát vaéng laëng, trong saïch, vì khoâng caën-baõ.
Söï vaéng laëng aáy khoâng theå laáy chi so-saùnh cho cuøng taän neân goïi laø”Traïm-Tòch”.
“Haèng” laø haèng laâu. “Thöôøng” laø söï haèng laâu cöïc-ñieåm. Ñaïi-ñòa tuy beàn chaéc nhöng khoâng theå traùnh khoûi kieáp hoaïi (7), theá laø laâu maø chöa thaät laâu, vì coøn “chung-nhi phuïc-thæ”. Nay taùnh “Traïm-Tòch” ñaây, vôùi tröôùc töø voâ-thæ, keùo sau vaãn voâ-chung, suoát xöa, suoát nay, khoâng heà bieán-ñoåi, bôûi vì thöôøng coøn maõi maõi, khoâng bao giôø chaúng thöôøng: chaúng phaûi nhö caùi thöôøng ñoái vôùi caùi taïm maø noùi raèng laâu, neân goïi laø “ Thöôøng-Haèng”.
Phi-Tröôïc laø noùi coù, thì taùnh noù khoâng thoï moät maûy traàn. Phi-Thanh laø noùi khoâng, thì taùnh chaúnh boû moät söï phaùp.
Khoâng “Lui”, laø buoâng ra thôøi khoâng bieát noù tôùi ñaâu ? Khoâng “Tôùi”, laø röôùc laïi cuõng khoâng bieát noù töø ñaâu ñeán ñaây ?
Nghóa laø caùi taùnh “Linh-minh” “traïm-tòch” naày khoâng theå duøng söï: Thanh, tröôïc tôùi, lui ñeå tìm caàu gì ñöôïc.Noùi thanh, tröôïc, tôùi, lui laø goàm caû laønh, döõ, Thaùnh, phaøm, höõu, voâ, sanh, dieät, taêng, giaûm, ñoàng vaø dò v.v…
Hai caâu : “Lôùn thay chôn theå”… aáy laø lôøi khen ngôïi, chöõ “Ñaïi”, laïi ngay nôi theå ñaët teân, ñuû hai nghóa: Bieán vaø thöôøng; do vì taùnh, heã ngang ra laø noù ñaày khaép möôøi phöông laø “ ñaïi”, maø doïc thì noù tuoät caû ba ñôøi laø”ñaïi”, laïi khoâng coøn phaùp naøo so-saùnh ñaëng. Khoâng phaûi nhö caùi ñaïi ñoái vôùi tieåu ma noùiø laø ñaïi.
Chöõ “Chôn” laø khoâng voïng; do vì ba coõi ñeàu giaû doái, duy coù töï-taùnh ñaây laø chôn thaät, vì khoâng phaûi nhö troø huyeãn-aûo, nhö phaùp dieät-vong maø chính laø khoâng coù caùi chi coù theå phaù hoaïi noù ñöôïc, neân noùi laø “Chôn” töùc laø “Chôn-nhö baát bieán”.
Chöõ “Theå” laø tuoät caû muoân phaùp khoâng ra ngoaøi theå nhöùt-taâm. Theà goàm caû töôùng vaø duïng. Chung laïi goïi laø “Chôn theå” . Caâu: “Khoâng theå nghó baøn ñöôïc” laø: Nhö treân ñaõ noùi “Minh” maø laïi”Tòch”. “Tòch” maø laïi “Minh”, thanh, tröôïc, khoâng baøy, tôùi lui, ñaâu coù theá laø baët ñöôøng loøng töôûng, mieäng noùi khoâng coøn nghó baøn ñöôïc nöõa.
Noùi: Khoâng theå nghó baøn ñoù, nghóa laø: vôùi phaùp taùnh noù khoâng coù caùi töôùng gì ñeå töôûng ñaëng; neân heã tö töôûng thôøi loaïn sanh (sanh toaùn loaïn). Nhö trong kinh noùi: Ngöôøi vöøa moùng taâm, thì traàn lao (phieàn naõo) khôûi tröôùc, thaät theá. Laïi coù caùi phaùp taùnh voán khoâng coù caùi töôùng suy töôûng daàu coù suy töôûng cuõng hoaøi coâng. Trong kinh noùi: phaùp ñaây khoâng theå nghó löôøng phaân bieät maø coù theå bieát ñöôïc. Neân noùi: Taâm muoán duyeân thì löï ñaõ maát, nghóa laø khoâng theå ñeå yù töôûng töôïng gì ñöôïc.
Caâu “khoâng theå baøn” laø: Vì lyù vieân, lôøi leäch, lôøi thoát, lyù maát. Neân trong kinh noùi: Phaøm coù noùi naêng thaønh hyù-luaän caû(8). Laïi ví lyù vieân-dung lôøi cheânh-leäch, lôøi khoâng theå toät lyù. Neân trong kinh noùi: Daãu cho moãi moãi thaân ñuû voâ-löôïng mieäng, moãi moäi mieäng thoát ra voâ-löôïng lôøi. Taøi ngoân-luaän nhö naøng Thieän-thieân-Nöõ (9) noùi ñeán cuøng kieáp ñi nöõa, roát cuïc cuõng khoâng theå heát, thaät vaäy. Neân noùi: Mieäng muoán baøn thì lôøi ñaõ maát.
Laïi nguyeân teân kinh laø “Baát khaû tö nghi” (khoâng theå nghó baøn) neân duøng boán chöõ naày ñeå goàm khen vaên tröôùc. Ví caùi danh toät böïc cuûa lôøi chi-lyù vaäy.
Caâu roát sau laø keát laïi. Nghóa laø: YÙ caùi noùi khoâng theå nghó baøn nhö vaäy ñoù, laøseõ chæ cho vaät gì? Duy coù töï-taùnh môùi xöùng ñaùng thoâi.
Noùi”taùnh” coù hai phaàn: 1-Goàm trong phaàn voâ-tình, goïi laø Phaùp-taùnh (10). 2.- Rieâng
trong phaàn höõu tình, goò laø Phaät taùnh maø noùi vaäy.” Taùnh” maø noùi raèng:”Töï” laø phaùp baûn nhieân nhö theá vì khoâng do töï taùc môùi coù: vì chính caùi cuûa ta saün coù chôù khoâng thuoäc veà keû khaùc.
Song töï-taùnh ñaây voán coù nhieàu teân: cuõng teân laø”Boån-taâm”, cuõng teân laø “Boån-giaùc”, cuõng teân laø”Chôn-trí”, cuõng teân laø “Chôn-thöùc”, cuõng teân laø “Chôn nhö”, nhieàu teân khoâng cuøng. Toùm laïi maø noùi ñoù, töùc laø moät taâm “Linh-Tri”, ”Linh-giaùc” cuûa moãi ngöôøi saün ñuû vaäy. Nay noùi caùi maø khoâng nghó baøn ñöôïc ñaây, duy coù nhöùt taâm maø thoâi; chôù khoâng coù vaät chi khaùc, duy coù caùi theå khoâng nghó baøn ñaây cuøng vôùi nhöùt-taâm ñoàng vaäy.
Neáu caên cöù kinh ñaây, thì caâu ñaàu töùc laø “Voâ-löôïng-Quang”, vì roång suoát khoâng ngaên- ngaïi. Caâu thöù hai töùc laø”Voâ-löôïng-Thoï”, vì thöôøng khoâng coøn bieán-ñoåi. Caâu thöù ba, caâu thöù tö, töùc laø taâm linh tuyeät ñoái-ñaõi. Quang vaø Thoï hoaø nhau, vì taát caû coâng-ñöùc ñeàu laø voâ- löôïng. Caâu thöù naêm laø toùm laïi ñeå khen.Töùc trong kinh ñöùc Phaät Thích-Ca ñaõ noùi:Nhö ta khen ngôïi coâng-ñöùc khoâng theå nghó baøn cuûa Phaät A-Di-Ñaø.Caâu roát saâu xa keát veà töï-taùnh. Nghóa laø: Toaøn theå cuûa Phaät A-Di-Ñaø, töùc laø töï-taùnh cuûa moãi ngöôøi.
Laïi nöõa, caâu ñaàu laø noùi theå saùng-suoát khoâng choã naøo chaúng chieáu, töùc laøtöùc laø “Dung- Ñaïi”, caâu thöù hai laø vaéng laëng khoâng ñaâu chaúng truøm khaép, töùc laø” Töôùng-Ñaïi”. Caâu thöù ba, thöù tö, töùc laø taâm linh tuyeät ñoái, töùc laø << Theå-Ñaïi >>. Caâu thöù hai toùm laïi ñeå khen, chính choã goïi raèng: töùc ba, töùc moät, ñeàu maát, ñeàu coøn, lôøi taû cuõng nghó khoâng thaáu, khoâng theå suy seùt noùi baøn. Caâu roát sau cuõng keát veà söï taùnh vaäy.
Laïi caâu ñaàu noùi”Chieáu”, töùc laø “Ñöùc-giaûi-thoaùt”. Caâu thöù hai noùi”Tòch”, töùc laø “Ñöùc-baùt-nhaõ”. Caâu thöù ba, thöù tö noùi”Tòch chieáu khoâng hai” töùc laø”Ñöùc-phaùp-thaân” (11). Caâu töù naêm laø toùm khen, caâu roát laø keát veà leä nhö treân neân bieát.
Laïi duøng boán phaùp-giôùi ñeå phoái-hôïp ñoù, thì thanh, tröôïc, tôùi, lui laø”Söï-phaùp-giôùi”; Linh-minh, traïm-tòch laø”Lyù-phaùp-giôùi”: Linh-minh, Traïm-tòch baát bieán (töï taùnh khoâng bieán ñoåi) maø tuyø duyeân (cuûa 8 thöùc), thanh, tröôïc, tôùi, lui duø tuøy-duyeân (cuûa 8 thöùc) nhöng baát bieán, töï taùnh khoâng bieán ñoåi) laø”Lyù-söï voâ-ngaïi phaùp giôùi”, Baát khaû tö-nghì laø söï-söï voâ ngaïi phaùp-giôùi (12). Do kinh ñaây coù phaàn goám thuoäc veà Vieân-giaùo, vì cuõng coù ít phaàn Söï-söï voâ-ngaïi vaäy. Roát sau naøy”Töï-taùnh”, cuõng laø goàm boán phaùp-giôùi veà moät”Lyù-nhöùt-taâm” vaäy.
2.-TAÙN KINH (phaân laùm hai phaàn)
1.Toång taùn: Khen chung caû boån kinh.
2.Bieät taùn: Khen rieâng phaùp trì danh.
TOÅNG TAÙN
CHAÙNH VAÊN: Loøng ñuïc thaønh trong, trôû traùi laøm maët, vöôït khoûi”Ba-Kyø” trong moät nieäm; baèng caùc thaùnh nôi chuùt lôøi, raát maàu thay choã dieäu-duïng… cuõng khoâng theå nghó baøn ñaëng, duy coù kinh A-Di-Ñaø, maø ñöùc Phaät Thích-Ca ngaøi noùi ñaây thoâi.
CHUÙ GIAÛI: Nhö treân ñaõ noùi: “Theå linh-minh traïm-tòch” voán khoâng thanh, tröôïc, maët, traùi, roát raùo bình-ñaúng, duy laø “Nhöùt taâm”.
Nay so veà moân sanh-dieät ñeå noùi: Bôûi söï nhaän-thöùc cuûa moïi ngöôøi chaúng ñuùng vôùi “ Taùnh thaät bieát” vaãn moät caùi chaân-nhö, vì noù khoâng phaân bieät, neân taâm baát giaùc khôûi ra voïng chaáp tröôùc; theá roài bò voâ-minh che laáp, boû maát coäi goác laø taùnh chôn- nhö, troâi laên theo ngoïn-ngaønh, laø taâm sanh-dieät, khuaáy loaïn caùi Chôn-Theå, neân goïi laø”Tröôïc”; nhö loùng buøn caùt laøm cho trong saïch laïi, thôøi goïi laø “Thanh”, töùc laø chæ chuyeån coõi Ta-baø nguõ-tröôïc-naày, trôû thaønh coõi Tònh-ñoä laø nöôùc thanh thôùi vaäy.
Bò voâ-minh keùo daét, boû taùnh giaùc, theo voïng-traàn, traùi xa chôn theå goïi laø “Boái”. Baây giôø quaøy boû ñöôøng tôùi, trôû laïi lui veà, theá goïi laø”Höôùng”. Töùc chæ xaây löng coõi Ta-baø, ñeå trôû maët veà nöôùc Cöïc-Laïc vaäy.
Song ñaây laø chæ ngay trong moät thôøi kì chuùng-sanh töø khi meâ ñaëng ngoä maø noùi, thì döôøng nhö coù nhöõng söï loùng ñuïc thaønh trong, trôû traùi laøm maët, chôù kyø thaät ôû nôi”Töï-taùnh”, thì khoâng ñaéc, khoâng thaát, cuõng khoâng theâm khoâng bôùt; theá neân khi ñuïc, luùc trong, maø taùnh nöôùc khoâng ñoåi khaùc; boãng sau thoaït tröôùc maø ngöôøi chaúng hai thaân. Neân coù caâu:Tu chöùng töùc chaúng khoâng; nhöng nhieãm-oâ thôøi chaúng ñaëng chöùng.
Ba kyø laø ba kieáp lôùn A-Taêng-Kyø; chöõ “ Taêng-Kyø” seõ thaáy giaûi ôû vaên sau. Noùi Ba-Kyø laø: a)- Caên-cöù theo lòch söû do Ñöùc Thích-Ca thaønh ñaïo thì töø coå Phaät Thích-Ca ñeán Ñöùc Phaät Thi-Khi, traûi qua baûy muoân naêm ngaøn ñöùc Phaät; b)-Töø Ñöùc Phaät Thi-Khi ñeán Ñöùc Phaät Nhieân-Ñaêng, traûi qua baûy muoân saùu ngaøn vò Phaät; c)-Töù Ñöùc Phaät Nhieân-Ñaêng ñeán Ñöùc Phaät Tyø Baø-Thi, traûi qua baûy muoân baûy ngaøn Ñöùc Phaät, neân noùi ba-kyø. Traûi ñuû nhieàu kieáp laâu xa caøng laâu xa ñeå haønh Boà-Taùt-Ñaïo, môùi sieâu sanh-töû maø nay khoâng vöôït ra ngoaøi moät nieäm mau khoûi ñöôøng sanh töû. Moät nieäm laø gì. Töùc taêng naêng nieäm cuûa ta nieäm Phaät A-Di-Ñaø ñaây vaäy.
Toät thay!…hai caïu laø lôøi khen ngôïi. Chöõ “ Chi” nghóa laø “Toät” yù noùi roäng lôùn toät böïc khoâng chi hôn ñaëng.
Chöõ “Dieäu” laø nghóa boán caâu chung treân goïi laø” Dieäu-Nghóa”.
Duïng laø “Löïc-Duïng”. Luaän raèng taâm nhô khoù saïch, vaån ñuïc nhö soâng Huyønh (13). Voïng-töôûng khoù thaâu, dong-ruoåi döôøng yù ngöïa. Bôûi traûi nhieàu kieáp nhö haèng sa voâ-soá löôïng, maõi luaân-hoài khoâng thoâi, daàn ñoïc heát vaên trong ba taïng 12 boä kinh, maø ñöôøng giaùc caøng xa. Nay coù theå laøm cho ñuïc thaønh trong, traùi neân maët, moät nieäm mau sieâu, chuùt lôøi lieàn chöùng, löïc-duïng nhieäm-maøu ñeán theá, ñaâu nghó baøn ñöôïc. Dung töø theå-töôùng sanh ra, neân chæ noùi dieäu-duïng maø goàm caû.
Caâu roát sau laø keát veà töï-taùnh, yù noùi choã dieäu-dung nhö theá, seõ saùnh vôùi kinh naøo? Chæ coù kinh A-Di-Ñaø cuûa Phaät Thích-Ca noùi ñaây môùi ñuû duøng so-saùnh.
Hoaëc coù ngöôøi hoûi: Khoâng luaän kinh “Tieåu-thöøa”, chæ nhö caùc kinh “Ñaïi-thöøa” chaát nhieàu nhö nuùi, vì sao rieâng khen dieäu-duïng cuûa kinh naày?
Ñaùp: Trong taïng kinh tuy coù ñuû nghóa ñaây, nhöng chöa coù kinh naøo roõ-raøng vaø giaûn- dò nhö kinh naày, cho neân xöùng-taùnh maø luaän, chaùnh tröïc maø noùi, thì ñaâu chaúng phaûi laø “ Vieân-ñoán-giaùo”; (14) nhöng vôùi caùi ñieàu “Loùng ñuïc … trôû traùi …”, thì Vieân-ñoán chöa baøy toû ra caùch phöông-tieän aáy. Coøn caùc phaùp-moân khaùc: hoaëc coù phaùp quaû roäng khôi khoù giöõ-gìn, hoaëc quaù saâu xa khoù doø noåi. Nay chæ duøng chuùt lôøi baèng nieäm danh hieäu Phaät, lieàn chöùng nhaäp nhöùt Taâm, ñaõ ñöôïc vaõng-sanh, tieán ngay ñeán choã thaønh Phaät, theá thì chính nôi phöông-tieän maø thaønh phaùp “Vieân ñoán” vaäy. Thaàn-coâng, thaéng-löïc aáy, khoâng thaâu veà kinh naày, chôù veà kinh naøo?
Laïi vaên tröôùc laø “Taùnh-ñöùc”, vaên ñaây laø”Tu-ñöùc” vaên tröôùc laø” Töï-taùnh” saün thanh-tònh, vaên ñaây laø “Ly-caáu” môùi ñöôïc thanh-tònh, nhaãn ñeán taùnh-tònh, chöôùng heát v.v…hoaø laãn nhau nhö moät khoâng hai, nhö trong phaàn giaùo sau seõ noùi.
BIEÄT-TAÙN (phaân ra laøm boán phaàn)
1.-Tieân xuaát thuyeát kinh sôõ dó: Tröôùc chæ lyù- do noùi kinh.
2.-Thoáng luaän Tònh-Ñoä coâng-ñöùc: Goàm baøn coâng-ñöùc Tònh-Ñoä.
3.-Ñaëc thò trì danh vi yeáu: Chæ coù trì danh laø hôn.
4.-Quaûng hieån tri danh sôû bò: Roõ nhôø trì danh raát roäng.
TIEÂN XUAÁT THUYEÁT KINH SÔÛ DÓ
CHAÙNH VAÊN: Theá neân ñöùc Theá-Toân ta tröôùc noùi ra ba thöøa sau hoäi veà nhöùt thaät, ñaõ ñoàng phaàn cho cuûa baùu, laïi coøn ñaëc-bieät ban ôn maàu.
CHUÙ GIAÛI: Nöông vaên treân noùi: Kinh naøy coù ñuû coâng-ñöùc, khoâng theå nghó baøn nhö theá; thaønh thöû Phaät noùi kinh naày laø vì coù leõ ñoù.
Chöõ “Saï” laø Taïm. Nghóa laø: Taïm thôøi quyeàn noùi, chôù chöa phaûi noùi ñeán choã cöuù- caùnh.
Tam-thöøa laø: Thöøa voán khoâng ba, quyeàn noùi coù ba laø:Thinh-vaên, Duyeân-giaùc vaø Boà-taùt.
Chung la ñoáiø vôùi Taïm maø noùi. Thaät laø ñeå ñoái vôùi quyeàn maø noùi nghóa laø ñöùc Theá-Toân ta khi môùi thaønh ngoâi Chaùnh-giaùc, dieãn noùi kinh “Ñaïi-Hoa-Nghieâm”, nhöng giaùo lôùn khoù thích-haïp vôùi caên cô nhoû, neân Phaät tuyø caên-cô cuûa chuùng-sanh, maø Ngaøi noùi phaùp tam-thöøa, sau roát môùi hoäi “Quyeàn” veà “Thaät” ñoàng ban trao phaùp ñaïi-thöøa, cho neân noùi ñoàng phaàn cho cuûa baùu. Ñaây laø choã ñaïi-khaùi caû 5 thôøi giaùo (15) cuûa Nhö-Lai noùi trong moät ñôøi 49 naêm. Nhöng trong aáy laïi ñöa ra moät moân nieäm Phaät: Moân naày khoâng luaän keû ñaïi-caên ngöôøi tieåu cô, heã ai nieäm Phaät laø lieàn ñöôïc vaõng-sanh. Cuõng khoâng ñôïi ñeán luùc caên-cô thuaàn-thuïc môùi hoäi Quyeàn veà Thaät, mieãn ñöôïc vaõng-sanh lieàn ñaëng böïc Baát-thoái. Duï nhö: Ngöôøi ñöôïc tieán-cöû vaøo chöùc vò maø chaúng caàn phaûi do nôi phaåm-traät (thi ñaäu baèng-caáp) vaø keû con nhaø thöøa-aám (16) saün böïc lôùp, nhöùt ñònh laøm quan. Vì ôn treân ban ra baèng moät caùch phi-thöôøng, neân goïi laø ôn ñaëc-bieät cuõng nhö laï-luøng. Laïi aân-maàu aáy goàm coù 2 nghóa:
1.-Phaùp nieäm Phaät laø trong aân-maàu.
2.-Phaùp trì- danh nieäm Phaät laïi laø aân-maàu trong aân-maàu.
THOÁNG-LUAÄN TINH-ÑOÄ COÂNG-ÑÖÙC
CHAÙNH VAÊN: Ñöùc Theá-Toân chæ ra 48 lôøi nguyeän, vaø môû daïy 16 phaùp- quaùn: Nguyeän vaøo cuõng quy veà phaùp phoå-ñoä, Quaùn naøo cuõng chuù-troïng veà lyù dieäu taâm.
CHUÙ-GIAÛI: Vaên treân khen phaùp-moân Tinh-Ñoä raát thuø thaéng: vaên ñaây ñoái vôùi phaùp- moân Tinh-Ñoä, tröôùc neâu caùc kinh, sau ñem so saùnh vôùi kinh naày, thôøi kinh naày laïi thuø- thaéng hôn, 48 nguyeän vaø 16 phaùp-quaùn ñaõ cheùp ñuû trong hai kinh laø yù noùi töø nguyeän ñaàu ñeán nguyeän roát sau, nguyeän naøo cuõng ñeàu tieáp daãn chuùng-sanh ñoàng sanh veà coõi Tònh-Ñoä. Töø Quaùn ñaàu ñeán Quaùn cuoái cuøng, Quaùn naøo cuõng laø Quaùn khoâng. Quaùn giaû vaø Quaùn trung ñaïo (17), ñeå roõ toät lyù nhöùt-taâm. Do nhöùt taâm ñaây phaùt sinh ra ñaïi-nguyeän nöông ñaïi-nguyeän, maø thaønh ngoâi chaùnh-giaùc, roài duøng baûn nguyeän aáy, trôû laïi ñoä chuùng-sanh ñeå ñoàng chöùng veà lyù nhöùt-taâm.
Ñoái Phaùp-moân Tònh-Ñoä, so-saùnh caû hai kinh (Ñaïi-boån vaø Quaùn-kinh) yù goàm nhö theá.
ÑAËC THÒ TRÌ DANH VI YEÁU (phaân ra laøm hai phaàn)
1.-Giaûo luaän yeáu öôùc: So luaän veà choã coát yeáu
2.-Cöûu minh lôïi ích: Xeùt roõ ñieàu lôïi ích.
GIAÛO LUAÄN YEÁU ÖÔÙC
CHAÙNH VAÊN: Laïi duøng nguyeän moân roäng lôùn, quí nhöùt laø taïi choã bieát tröôùc; vôùi Phaùp quaùn saâu maàu, chæ baèng giöõ laáy choã ñoùn: Bieát tröôùc laø chuyeân caàu veà nöôùc kia. Giöõ choã ñoùn laø duy caàn söï trì-danh. Vì heã nieäm danh hieäu Phaät, thì ñaõ goàm ñuû caùc ñöùc toát; coøn chuyeân trì-danh, cuõng toùm thaâu ñöôïc muoân haïnh-maàu.
CHUÙ-GIAÛI: Chính nôi vaên tröôùc so-saùnh kinh Ñaïi-boån, Quaùn-kinh maø luaän thì bieát phaùp trì-danh raát laø ñoùn goïn hôn. Noùi “Roäng lôùn” laø 48 lôøi nguyeän bao truøm caû keû u, ngöôøi hieån, goàm heát böïc Thaùnh haïng phaøm, roäng lôùn theânh-thang, xa khôi khoâng bôø meù; phaùp- moân man-maùc nhö theá, muoán vaøo quyeát coù choã doø laàn, neân chi quí ôû choã bieát tröôùc. Trong truyeän noùi: Bieát choã tröôùc sau thôøi môùi gaàn ñaïo vaäy.(18).
Noùi “ Saâu Maàu” laø: Vì quaùn-moân chia ra 16 phaùp, söï tu khoâng phaûi moät; vaû laïi dieäu-quaùn raát tinh-vi, keû sô-taâm khoù xeùt thaáu. Neáu caån-thaän aét ñaëng lyù-maàu neân phaûi giöõ choã yeáu-öôùc. OÂng Kha-Töû ñaõ noùi: Giöõ choã yeáu-öôùc mong laøm ra vieäc to roäng laø ñaïo hay vaäy (19).
Theá naøo laø bieát tröôùc? Do bieát sanh veà nöôùc kia, gaàn guõi phuïng-söï ñöùc Nhö-Lai ñaïi nguyeän nhö theá, ngoõ haàu khaù troâng mong, mieãn ñöôïc thaáy Phaät Di-Ñaø lo gì chaúng toû ngoä. Theá neân noùi söï caáu nguyeän vaõng-sanh laø vieäc laøm caàn-kíp tröôùc heát.
Theá naøo laø giöõ choã yeáu-öôùc? Bôûi do phaùp quaùn tuy laø 16, nhöng chæ noùi ñeán moät chöõ Phaät laø ñuû. Phaät tuy raát toät duy nhöùt taâm töùc laø ñoù ( laøPhaät). Nay nghe teân Phaät, nhöùt taâm chaáp trì, chính raèng raát ñoùn deã khoâng toán coâng nhieàu, vì muoân phaùp chæ duy taâm, heã taâmñaõ thanh-tònh, thì vieäc naøo laïi khoâng xong; vaän loøng quaùn-töôûng trong moät saùt-na, maø naøo y-baùo naøo chaùnh-baùo ñeàu ñöôïc roõ raøng, heã moùng-nieäm muoán vaõng-sanh, lieàn ñöôïc sanh veà nöôùc kia. Theá laø vôùi phaùp-quaùn khoù thaønh, ta chaúng tu taäp maø thaønh. Cho neân phaùp “trì danh nieäm Phaät” ñeå laøm choã tu raát laø yeáu-öôùc vaäy.
Ngaøi Thieân-Nhö ñaõ noùi: Loøng Phaät Thích-Ca quaù thöông, khuyeân chuùng-sanh nieäm ngay danh hieäu Phaät A-Di-Ñaø aáy vaäy.
Noùi “nieäm danh-hieäu” laø: Phaät coù voâ-löôïng phöôùc ñöùc, nay chæ nieäm coù boán chöõ danh hieäu laø A-Di-Ñaø Phaät cuõng ñuû bao truøm heát caû, do vì ñöùc Phaät A-Di-Ñaø töùc laø toaøn theå cuûa nhöùt-taâm, maø taâm noù goàm caû caùc ñöùc naøo: Thöôøng, Laïc, Ngaõ, Tònh, Boån-giaùc, Thæ-giaùc (20), Chôn-nhö, Phaät-taùnh, Boà-ñeà, Nieát-baøn, cho ñeán traêm ngaøn vaïn teân, ñeàu chæ trong moät teân Phaät A-Di-Ñaø ñaây, thaâu goàm ñöôïc taát caû.
Noùi “chuyeân trì” laø: chuùng-sanh hoïc Phaät cuõng coù voâ-löôïng phaùp tu haønh; nay chæ moät phaùp trì-danh, ñuû duøng goàm raùo. Bôûi vì trì-danh hieäu Phaät, töùc laø trì laáy nhöùt taâm, maø taâm ñaây noù goàm heát traêm haïnh nhö: Töù-ñeá, Luïc-ñoä, cho ñeán taùm muoân boán ngaøn soá haèng-sa, soá vi-traàn, taát caû haïnh-moân, taâm thaáu nhieáp ñöôïc heát, neân goïi laø giöõ choã yeáu-öôùc.
CÖÙU MINH LÔÏI ÍCH (phaân ra laøm ba phaàn):
1.-Nhôn thaønh. (Thaønh caùi nhôn nieäm Phaät).
2.-Quaû chöùng. (Chöùng caùi quaû nieäm Phaät).
3.-Toång keát. (Chumg keát nhôn-quaû toát).
NHÔN- THAØNH
CHAÙNH VAÊN: Tu ñeán ñaây muoân nieäm-löï (vong-nieäm) ñeàu thoâi. Xeùt toät, nhôn ñöôïc vaäy laø bôûi nhöùt-taâm baát loaïn.
CHUÙ GIAÛI: Tröôùc khi chöa tu phaùp “nieäm Phaät”, thì trong yù-thöùc nieäm naøo nieäm naáy toaøn laø nieäm theo traàn-lao (töùc laø nieäm chuùng-sanh), goïi raèng trong moät saùt-na coù ñeán chín traêm caùi nieäm sanh vaø dieät; cöù trong moãi moät nieäm laïi coù boán giai ñoaïn laïi laø: Sanh, Truï, Dò vaø Dieät. Nhö theá phaân-tích ra töø soá töø muïc, thì noù nhieàu ñeán baèng nhöõng con soá voâ-löôïng voâ-bieân. Ví daàu duøng con maét baèng “thieân nhaõn thoâng” ñi nöõa cuõng khoâng theå doøm cho thaáu heát soá nieäm traàn lao aáy! Neân goïi laø ”muoân nieäm löï “ vaäy. Nhöõng muoân nieäm-löï ñaây heã nieäm tröôùc dieät thì nieäm sau sanh, thoaït ñi thoaït laïi, duøng traêm keá tröø ñoù, nhöng roát cuïc khoâng theå tröø ñöôïc.
Theá maø nay nhôø söùc trì-danh, chaùnh nieäm vöøa daáy leân, thì taïp-töôûng töï -nhieân tröø heát. Duï nhö sö -töû ra khoûi hang, traêm loaøi ñeàu aån neùp. AÙnh maët trôøi chieáu söông, ngaøn röøng maát tuyeát traéng, goïi laø muoân voïng-nieäm ñeàu thoâi.
Theá neân Ngaøi Vónh-Minh noùi: Coù ngöôøi tu phaùp-quaùn soå-töùc (21) voïng-töôûng khoâng thoâi; tu phaùp-nieäm danh hieäu Phaät lieàn ñöôïc tieâu voïng-töôûng. Nghieäm xeùt caû hai, thì nhôø phaùp nieäm Phaät ñaây, maø nieäm tö-löï thoâi döùt laïi caøng thoâi döùt, cuøng nguoàn toät goác neân noùi raèng “ Xeùt toät”. Ñeán chöøng ñöôïc “nhöùt taâm baát loaïn” töùc laø thaønh töïu caùi nhôn tu-phaùp “nieäm Phaät tam-muoäi”.
QUAÛ- CHÖÙNG
CHAÙNH VAÊN: Môùi bieát chöa böôùc lìa ngaïch cöûa, maø ao baùu hoa nôû boán maøu, chaúng ra khoûi ngoõ saân maø ñaát vaøng caây ngoïc quanh baûy lôùp, choã ñöùc Di-Ñaø thyeát phaùp giôø hoa sen nôû hoaù-sanh, chim quí vôùi chim thöôøng raäp tieáng, nhaø tranh cuøng nhaø ngoïc chung maøu.
CHUÙ GIAÛI: Baát luaän ôû ñaâu, ngöôøi tu phaùp nieäm Phaät maø ñaõ ñöôïc nhöùt taâm baát loaïn, môùi bieát töø baûo-thoï, lieân-hoa cho ñeán caû y-baùo, moãi moãi moùn trang nghieâm kyø-dieäu, ñeán khoâng phaûi laø caûnh ngoaøi taâm, töùc laø taâm tònh, ñoä-tònh theá, haø taát phaûi ñôïi tai nghe lôøi vaøng môùi laø Phaät A-Di-Ñaø thuyeát-phaùp? Coõi Ta-baø aán-hoaïi môùi goïi tònh-ñoä vaên -thaønh hay sao?-Theá thì chim quí, chim thöôøng, nhaø ngoïc, nhaø tranh (22) coù gì hôn, coù gì keùm, coù chi tònh, coù chi ueá?-Neân noùi: Caûnh Taây-phöông tònh-ñoä ôû ngay tröôùc maét laø theá.
TOÅNG-KEÁT
CHAÙNH VAÊN: Soá laø, vôùi caùi nieäm maø khoâng laø chôn–nieäm; vôùi vieäc sanh, maø hieåu vaøo voâ-sanh. Bôûi nieäm danh Phaät töùc laø nieäm taâm ta, coøn sanh tröôùc kia, khoâng lìa sanh coõi ñaây. Vì raèng taâm, Phaät vaø chuùng-sanh tuy ba maø vaãn ñoáng moät theå; giöõa doøng vaø hai beân ñeàu khoâng nhöùt ñònh ôû moät choã naøo neân goïi: Töï -taùnh giaùc laø Phaät Di-Ñaø, duy taâm tònh laø coõi Tònh-ñoä.
CHUÙ GIAÛI: Baát luaän ôû ñaâu, ngöôøi tu phaùp nieäm Phaät maø ñaõ ñöôïc nhöùt taâm baát-loaïn, môùi bieát töø baûo-thoï, lieân-hoa cho ñeán caû y-baùo, moãi moãi moùn trang nghieâm kyø-dieäu, ñeán khoâng phaûi laø caûnh ngoaøi taâm, töùc laø taâm tònh ñoä-tònh theá, haø taát phaûi ñôïi tai nghe lôøi vaøng môùi laø Phaät Di-Ñaø thuyeát-phaùp? Coõi Ta-baø aán-hoaïi môùi goïi tònh-ñoä vaên thaønh hay sao?-Theá thì chim quy, chim thöôøng, nhaø ngoïc, ngaø tranh (22)coù gì hôn, coù gì keùm, coù chi tònh, coù chi ueá?-Neân noùi: Caûnh Taây-phöông tònh-ñoä ôû ngay tröôùc maét laø theá.
TOÅNG-KEÁT
CHAÙNH VAÊN: Soá laø, vôùi caùi nieäm maø khoâng laø chôn-nieäm; vôùi vieäc sanh, maø hieåu vaøo voâ-sanh. Bôûi nieäm danh Phaät töùc laø nieäm taâm ta, coøn sanh nöôùc kia, khoâng lìa sanh coõi ñaây. Vì raèng taâm, Phaät vaø chuùng-sanh tuy ba maø vaãn ñoàng moät theå; giöõa doøng vaø hai beân ñeàu khoâng nhöùt ñònh ôû moät choã naøo neân goïi:Töï-taùnh giaùc laø Phaät Di-Ñaø, duy taâm tònh laø coõi Tònh-ñoä.
CHUÙ GIAÛI: Tieáp vaên treân noùi; Caùi leõ maø ñöôïc nhôn toát quaû maàu, nhö theá, laø phaàn chính do tu phaùp trì-danh nieäm Phaät ñeán choã nhöùt Taâm, nieäm toät thaønh khoâng nieäm, nieäm maø khoâng nieäm môùi laø chôn nieäm. Laïi caùi theå nieäm voán khoâng, nieäm thaät khoâng mieäm, goïi laø chôn nieäm vaäy.
Caâu “sanh voâ sanh” laø: Vì roõ theå sanh khoâng coù, thì sanh maø khoâng sanh, khoâng sanh maø sanh, theá goïi laø duøng taâm nieäm Phaät chöùng nhaäp böïc nhaãn voâ-sanh (23) nhö trong baøi “ Giaùo-Khôûi” vaên sau coù noùi raønh. Neân bieát choïn ngaøy nieäm Phaät, chính laø troïn ngaøy nieän taâm, roõ-raøng vaõng-sanh, nhöng laëng-trang khoâng coù gì laø lai vaõng.
Caâu “ Taâm, Phaät vaø chuùng-sanh” ñoù, kinh noùi: “Taâm vaø Phaät cuøng chuùng-sanh caû ba khoâng sai khaùc”. Bôûi vì “taâm nieäm Phaät” töùc laø Phaät A-Di-Ñaø, Phaät A-Di-Ñaø töùc laø taùnh Phaät cuûa chuùng-sanh, vì ñoàng moät baûn-theå “Bieán chaùnh giaùc” neân chi Chuùng-sanh trong taâm cuûa chö Phaät, trôû laïi nieäm laáy chö Phaät trong taâm cuûa chuùng sanh, neáu “Meâ” phaûi caàu “Giaùc”, maø giaùc thì vaãn ñoàng nhau, neân noùi ñoàng moät theå.
Caâu: Giöõa doøng vaø hai beân laø Coõi Ta-Baø duï ôû beân naøy, coõi Cöïc- Laïc duï ôû beân kia. Ban ñaàu nhaøm khoå öa vui; roài ñeán caùi chaáp phaân-bieät khoå vui ñeàu maát, sau roát cuõng khoâng truï nôi phi khoå, phi vui, theá laø hai beân khoâng chaáp tröôùc, chaëng giöõa laïi cuõng khoâng ñeå loøng. Töï taùnh saün coù ñöùc Phaät A-Di-Ñaø, duy-taâm saün coù coõi Tònh-ñoä, caû hai tuy khaùc loái tu, nhöng ñoàng veà moät choã laø”taùnh”, vì khoâng lìa töï taâm, maø töï-taâm töùc laø Phaät, töùc laø Thieàn.
Vaäy ai kia chaáp Thieàn cheâ Tònh-Ñoä chính laø töï cheâ boån-taâm cuûa mình, cuõng laø cheâ Phaät, vaø cheâ phaùp Thieàn cuûa mình ñöông tu nöõa; maø hoï cuõng chaúng bieát, töï nghó xeùt ñoù thoâi!
QUAÛNG HIEÅN TRÌ DANH SÔÛ BÒ
CHAÙNH VAÊN: “Lyù-nhöùt-taâm” ñaây, duø noù troïn phaàn veà böïc Thöôïng trí, nhöng noù cuõng thoâng caû”Söï, töôùng” phaàn naøo. Vì chieàu theo cho hieäp vôùi keû ñoän-caên (caên-cô chaäm luït cuõng nhö toái daï ).
CHUÙ GIAÛI:Vôùi “Lyù-nhöùt-taâm, Söï-nhöùt-taâm” seõ thaáy roõ ôû vaên sau. Nay noùi töï-taùnh Di-Ñaø, duy-taâm Tònh-Ñoä, chính laø chæ ngay veà “Lyù-nhöùt-taâm baát loaïn” trong kinh naày noùi thoâi. Baäc thöôïng trí coù theå vaâng tu, keû ñoän-caên chöa kham laõnh noåi. Neân noùi “nhöùt-taâm” ñaây, khoâng nhöõng chuyeân-chuù veà lyù, maø cuõng thoâng-ñoàng ñeán Söï nöõa:Vì vôùi “Söï -nhöùt- taâm” ai cuõng laøm ñöôïc, chính nhö : Keû ngu –phu, ngu-phuï(24) duø laø baát-tieáu, chôù cuõng coù theå tham-döï bieát ñöôïc, laøm ñöôïc. Vì Phaùp trì-danh nieäm Phaät naày ví nhö trôøi khaép che, ñaát khaép chôû, trong baàu ñaïi-taïo (vuõ-truï) khoâng boû moät vaät naøo.
3.-CAÛM THÔØI (phaân ra laøm ba phaàn)
a)Toång thaùn. (Than chung chaáp ñaây boû kia).
b)Bieät thaùn. (Than rieâng chaáp lyù hay chaáp söï).
c)Kieát thaùn. (Keát lôøi than phieàn).
TOÅNG-THAÙN
CHAÙNH-VAÊN: Ngaët vì boïn baûo-thuû thoùi ngu, chaáp laáy Söï maø khoâng chòu nghe Lyù, coøn haïng taø trí tieåu hueä chaáp Lyù maø boû Söï. Chaáp Söï meâ Lyù nhö treû nhoû ñoïc saùch cuûa coå thaùnh; chaáp Lyù boû Söï, nhö hoïc troø ngheøo löôïm ñaëng baèng-khoaùn cuûa caùc baùc nhaø giaøu.
CHUÙ GIAÛI: Vaên treân noùi: Phaät vì loøng thöông ñoä caû keû trí ngöôøi ngu. Vaên ñaây noùi: Chuùng-sanh khoâng noi theo yù Phaät, thì duø coù kheùo daïy, maø noù cuõng khoâng kheùo hoïc, neân ñaùng thöông thay !
“Thuû-ngu” laø: Ñaõ ngu-meâ maø laïi ñaønh giöõ chaët söï ngu, khoâng chòu caûi ñoåi. Tieåu hueä laø coù hôi thoâng ñöôïc chuùt ñænh, chöù chöa phaûi laø thoâng. Bôûi vì Söï laø nöông nôi Lyù ñeå phaùt sanh; Lyù maø ñaëng Söï môùi roõ-reät, coù Söï coù Lyù ñeå giuùp laãn nhau khoâng neân rieâng boû moät beân naøo, coøn chaáp ñaây, chaáp kia cuõng ñoàng laø moät haïng ngu teä !!
Treû nhoû laø: Duï keû hoaøn-toaøn ngu-meâ, vì coøn treû con chöa môû trí, chæ bieát ñoïc chöõ chöù khoâng hieåu nghóa. Chính nhö baûo troïn ngaøy nieäm Phaät maø chaû bieát oâng Phaät mình nieäm ñoù laø gì ?
Troø ngheøo laø: Duï keû môùi bieát ñoïc hieåu chuùt ñænh. Xöa coù ngöôøi ngheøo ñi ñöôøng löôïm ñöôïc caùi baèng-khoaùn. Thaáy trong aáy bieân naøo laø: ruoäng, vöôøn, nhaø, cöûa, vaøng, luïa, gaïo, luùa, moùn moùn soá muïc; vui möøng quaù ñoãi töï-haøo raèng mình giaøu to. Ñaâu bieát raèng chæ ñeám soá muïc vaät baùu cuûa ngöôøi khaùc treân maët tôø giaáy maø thoâi, chôù vôùi mình coù aên thua gì. Chính nhö ñaáy baûo: Maëc daàu noùi khoaùc raèng bieát töùc Phaät, töùc Taâm, nhöng roõ-raøng Taâm mình chöa phaûi laø Phaät. Theá neân, so veà Lyù thì khoâng theå nieäm, so veà Söï thì trong caùi khoâng theå nieäm, chuùng ta vaãn nieäm maõi. Do vì nieäm töùc khoâng nieäm, Lyù, Söï ñeàu tu, ngay nôi boån-trí (trí mình) maø caàu Phaät trí (25). ÖØ! ñöôïc nhö vaäy roài môùi goïi laø böïc Ñaïi-trí chôù.
BIEÄT – THAÙN
CHAÙNH-VAÊN: Song, daàu tu nieäm Phaät baèng caùch söï-töôùng, maø nieäm ñöôïc noái luoân luoân , cuõng khoâng maát coâng vaøo böïc Thaùnh. Coøn tu chæ baèng caùch chaáp Lyù maø taâm chöa ñöôïc thaät saùng-suoát, trôû laïi chòu caùi haïi laïc veà ngoan khoâng.
CHUÙ GIAÛI: Vaên treân neâu caû hai bònh: Chaáp Lyù boû Söï chaáp Söï boû Lyù. Vaên ñaây ñoái vôùi hai bònh rieâng chæ loãi kia. Nghóa laø: Chaáp Söï maø tin taâm khoâng thieát, voán khoâng ñuû luaän. Giaû söû tu nieäm Phaät baèng caùch chuyeân trì danh hieäu, moãi neäm moãi nieäm noái nhau, khoâng coù giaùn-ñoaïn, daàu chöa hieåu ñeá-lyù cuûa nhöùt-taâm chöù cuõng ñaõ ñöôïc thaønh-töïu tònh-thaân, ñaõ ñöôïc tònh-thaân, thì chaéc ñöôïc vaõng-sanh vaäy, duø laø phaåm-vò thaáp. Chính nhö noùi: Ngöôøi hoïc troø thi ñaäu baèng caùch neâu teân ôû choã choùt baûng, duø laø haïng beùt nhöng cuõng khoâng ñaùng hoå, chæ sôï treân baûng khoâng coù teân mình môùi theïn thoâi! Thì ai nôõ naøo chaáp laáy caùi thuû-ngu ñoù ñeå chòu thieät-thoøi nôi mình aáy ö !
Chí nhö chaáp Lyù maø taâm ñöôïc saùng suoát cuõng khoâng caàn luaän; ví daãu chæ caáp-tieán baèng thoùi cuoàng hueä (26), ñaém dính vaät ngoan khoâng (27) vôùi taâm mình maø mình chöa toû ngoä, laïi voäi khinh thöôøng nieäm Phaät, coi reû söï vaõng-sanh phaûi bò haïi chaúng nhoû. Chính choã raèng: Cho laø chaúng coù chi heát, nhö caùi coõi khoâng troáng loång kia, roài baùc ñi, cho laø khoâng coù caùi lyù nhôn-quaû chi; thì noù töï chuoác laáy nhöõng hoaï-öông raát lôùn vaø nhieàu laém! Nhö trôøi cao loäng loäng, röøng coû raäm rì-rì !! (28).
Hoaëc coù ngöôøi hoûi: Vì sao khoâng traùch toäi keû ñoän-caên (toái doát) traùi laïi cöù daèn eùp keû lôïi-caên (saùng lanh)?
Ñaùp: Vì ngöôøi lôïi-caên hay yû taøi cao caû leân chön muùa moû thöôøng töï haøo coù taøi trí gioûi hôn keû ñoän-caên. Sôû dó nay laäo ra lôøi chæ-trích, laø muoán cho hoï bieát raèng: veõ coïp khoâng thaønh, trôû laïi thua moät theû (29). Mong hoï bieát loãi hoài taâm nieäm Phaät, chôù naøo phaûi daèn eùp chi ñaâu, maø thieät ra laø thöông tieác laém môùi noùi!
KEÁT THAÙN
CHAÙNH-VAÊN: Ñeán noãi ñeå ñöùc Phaät nhö duoãi tay luoáng caàn, döôøng nhö meï döïa cöûa ngoùng-troâng. Ñoái treân, nôõ döûng-döng lôøi Phaät daïy; Ñoái döôùi, ñaønh phuï taùnh linh cuûa mình, töø ñôøi naày cho ñeán nhieàu ñôøi, moät böôùc sai traêm böôùc vaãn sai, (30) ñaønh loøng luïc ñuïc giöõa khoå thuù, boù tay laàn hoái ñeán töû-moân, khoâng ai cöùu-vôùt, khoâng choã nöông veà, thaät ñaùng thöông vaø ñaùng tieác!
CHUÙ GIAÛI: Duoãi tay laø thöôû xöa “Maïnh Töû” noùi: Chò daâu bò ñaém nöôùc, em trai choàng naém laáy tay chò ñeå vôùt leân. (31) Döïa cöûa laø: Meï cuûa oâng Vöông Toân-Coå baûo oâng raèng: Con mai ra ñi maø chieàu chöa veà, thôøi maù ñaõ ñöùng töïa nôi cöûa naày ñeå ngoùng troâng (32).
Nay noùi chuùng-sanh chìm ñaém döôùi beå khoå. Phaät ra ñôøi teá-ñoä nhö duoãi caùnh tay xuoáng vöïc saâu ñeå cöùu vôùt. Theá maø chuùng-sanh boû taùnh chôn giaùc, theo voïng traàn. Phaät thöông töôûng nhö meï töïa cöõa troâng con. Tuy cöùu vôùt raát caàn, nhôù thöông quaù thieàt, nhöng maø chuùng-sanh keû thì ñaém ñuoái maõi chaúng ngoùc ñaàu, ngöôøi thì xa xaêm luoân khoâng lui goùt, thaät laø phuï baïc lôøi giaùo-huaán cuûa ñöùc Töø-Toân.
Döôùi ñaønh thua thieät taùnh linh cuûa mình laø: Heã coù taâm quyeát seõ thaønh Phaät; neân chi Phaät daïy caùi pheùp “nieäm danh Phaät”, laø muoán cho moãi ngöôøi nieäm laáy töï taâm cuûa mình. Ñeå thaønh laáy quaû Phaät nôi töï taùnh mình. Theá maø chuùng laøm ngô toû löûng khoâng tin, thì ñaâu chaúng phaûi laø ñeå cho taùnh linh mình bò thua thieät ö !
“Ñôøi naøy vaø nhieàu ñôøi” laø: Ñôøi ñôøi ñoaï laïc khoâng cuøng.”Moät böôùc sai, traêm böôùc cuõng sai” laø: Ñôøi nay böôùc traùi boû qua thì sau naøy nhieàu kieáp khoù gaëp.
Vaøo khoå thuù laø: Tyû nhö baày voi cuûa ruoài xanh, chòu khoán khoå luùc nhuùc aên ñoà dô trong caàu xí (Duï: Chuùng-sanh ñaém meâ nguõ- duïc, khoâng caàu xuaát ly ngoaøi tam-giôùi).
Ñeán choã töû-moân laø: Duï loaøi traâu, deâ bò luøa ñeán choã laøm thòt, khoâng ai cöùu vôùt, khoâng choã nöông veà, ñaâu chaúng thöông ö !!?
4.-THUAÄT-YÙ(phaân ra laøm ba phaàn)
a) Quí kyû baát-ñöùc (Theïn mình chaúng coù ñöùc taøi gì).
b) Minh kæ sôû thöôïng (Toû choã mình quí chuoäng).
c) Nguyeân kyû thích kinh: Xeùt choã mình giaûi kinh naøy.
QUÍ KYÛ BAÁT ÑÖÙC
CHAÙNH-VAÊN: Chu-hoaèng naày ñaõ laø keû haï phaøm, laïi nhaèm ñôøi maït phaùp choã xuaát thaân heïp hoøi heûo-laùnh, beà hoïc-thöùc caïn-côït muoän-maøng, chaúng thoâng lyù nhieäm, voán hoå lôøi suoâng, baùnh veõ (ích chi cho buïng keû ñoùi. Ñaù yeân-thaïch khoù doái maét ngöôøi coå-hoà (ngöôøi thaïo ngheà buoân) .
CHUÙ GIAÛI: Vaên tröôùc noùi nieäm Phaät, ñöôïc lôïi-ích nhö theá, khoâng nieäm Phaät maéc haïi nhö theá, neân thuaät laïi yù mình chæ troïng phaùp-nieäm-Phaät. Vaên ñaây, tröôùc laáy ñoän-caên ñeå töï xeùt cuõng nhö töï pheâ-bình. Maït-phaùp laø: Phaùp roát, moät thôøi sau hai thôøi chaùnh-phaùp vaø töôïng-phaùp (33) laø than mình sanh nhaèm thôøi kyø khoâng coù Phaät. Haï phaøm laø: Baûo thaân khoâng toát.
Heïp-hoøi laø: Choã thaáy khoâng roäng. Hoïc muoän laø:Trí hieåu khoâng ñöôïc saâu. Vôùi söï coøn chöa hieåu, huoáng nöõa bieát lyù?-Nghóa laø: Lôøi noùi khoâng ñuû cho ngöôøi tin vaäy.
Voán hoå laø: Vì töï bieát mình thaáp caïn, hoå-theïn vôùi lôøi noùi suoâng, nghóa laø: hoå lôøi noùi ñi quaùvieäc laøm (34).
Baùnh veõ: Deã hieåu, duï nhö lôøi noùi suoâng.
Ñaù yeân: Laø thöù ñaù gioáng nhö ngoïc, maø khoâng phaûi ngoïc.
Coå-Hoà laø:Ngöôøi buoân baùn beân nöôùc Taây-Vöùc, kheùo bieát raønh caùc thöù ngoïc baùu. Thöôû xöa coù ngöôøi löôïm ñöôïc vieân yeân thaïch, töï cho laø ngoïc Du-Caån, roài laøm boä kieâu doùc, ñeå doái loeø maét ngöôøi, mong ñaëng giaù cao. Hoâm noï ñem taùn-tænh (khoe) vôùi ngöôøi Coå-Hoà. -Hoà noùi: Ñaây chæ laø ñaù chöù khoâng phaûi ngoïc ñaâu anh aï! Ngöoøi kia laáy laøm xeûn-leûn ruùt lui. Duï nhö ñoái vôùi ñaïo choã thaáy coøn heïp-hoøi, mô-hoà khoâng thaät, chæ laøm troø cöoøi tröôùc maét tinh ñôøi cuûa ngöôøi thieän tri-thöùc (35).
MINH KYÛ SÔÛ THÖÔÏNG
CHAÙNH VAÊN: Kính vöng theo lôøi tieân-saéc cuûa Phaät, doác loøng phuïng-söï kinh naày, troâng veà nöôùc Cöïc-Laïc laø queâ-höông, ngöõa meán ñöùùc Töø-Toân nhö cha meï.
CHUÙ GIAÛI: Ñaõ töï xeùt mình ñoän-caên, thì vôùi söï laøm aét noi theo böïc coå-ñöùc. Chöõ “Chi” laø Kænh. Tieáng ngoïc cuûa Vua trong ñôøi, lôøi vaøng cuûa Phaät ra khoûi ñôøi ñeàu goïi laø chöõ “Saéc”. Doác loøng phuïng-söï, laø Phuïng-söï trieät-ñeå. Nöôùc Cöïc-Laïc maø noùi laø queâ-höông: Vì coõi Tònh-Ñoä vaéng-laëng, chính laø choã cuûa moãi ngöôøi an-thaân laäp-maïng. Maø laïi boû lìa queâ cuõ, troâi-giaït xöù ngöôøi, nhö keû du töû laïc-loaøi, duy coù moät nieäm lo trôû veà vôùi queâ cha ñaát toå maø thoâi.
Ñöùc Töø-Toân maø noùi laø hoå-thò (nhôø caäy) hay cha meï: Vì cha laø choã nhôø cuûa ta, meï laø choã caäy cuûa ta, (36) Phaät duøng loøng ñaïi-töø, ñaïi-bi tieáp-daãn chuùng-sanh, mang ta baèng thai-thaùnh, nuoâi ta baèng söõa-phaùp. Ngay nôi trong taâm ngoaøi thaân cuûa chuùng ta nay ñaây, ñaâu chaúng nhôø ôn-löïc aáy maø ñaëng thaønh-laäp neân ngöôøi. Ñöùc cuø-lao trôøi cao chaúng toät, (37) theá maø ta laïi nôõ boû goác sanh-thaønh, nhö con chim linh-minh döôõng-töû ñi theo hoï khaùc.(38).
Vaäy chæ phaûi thaät loøng caûm-moä troïn ñôøi, (39) haàu haï ñoâi beân, (40) sôùm thaêm toái vieáng, khoâng neân traùi lôøi(41).
NGUYEÂN KYÛ THÍCH KINH
CHAÙNH-VAÊN: Vì oâm loøng kieâm-lôïi, ñaïo quí choã hoaèng-thoâng. Tieác thay caùc boä sôù- thích cuûa Toå xöa, ngaøy nay ít thaáy boån naøo coøn troïn ñuû! -Duy coù vaøi taäp chuù-giaûi coøn aán-haønh nôi ñôøi, lôøi tuy thieát maø nghóa quaù heïp, lyù hôi baøy nhöng khoâng ñöôïc roõ. Luaät khoâng toät ñeán choã hoaèng-coâng, ñaâu coù theå phaùt khôûi tín-taâm cho quaàn chuùng?
Ví theá, toâi voäi queân choã tri-kieán heïp-hoøi, heát loøng suy-nghó, goàm thaâu boä loaïi naêm kinh; caên cöù ngay nôi moät haïnh Vaên-Thuø; hoäi veà yù chæ maàu-nhieäm. Coù phaàn thuoäc veà kinh “Taïp-Hoa”; saâu-suoát caùc phaùp moân, thôøi roäng goàm caû caùc boä; khoâng moät boä naøo maø chaúng tieâu-dung veà töï-taùnh. Nhöng coù chuyeän naøo cuõng hoài-höôùng veà quaû Boà-Ñeà. Con nay toû chuùt loøng thaønh, cuùi mong chö Phaät gia-hoä.
CHUÙ GIAÛI: Chöa chi laøm lôïi cho mình, maø coù theå lôïi cho ngöôøi tröôùc hôn laø, Boà-Taùt phaùt taâm, haønh ñaïo, neân chaúng nôõ chæ lo vieäc yeân laønh rieâng cho moät mình, laø vì loøng maõn oâm canh caùnh laáy caùi nghóa-vuï kieâm lôïi; maø vôùi caùi boån-phaän laøm vieäc kieâm-lôïi ñoù, töôûng khoâng chi hôn laø laøm vieäc hoaèng-phaùp tröôùc nhöùt. Nhöng lôøi chuù-sôù cuûa kinh naày, nay phaàn nhieàu ñaõ laïc maát, xeùt veà tröôùc khoâng coøn manh moái! Tuy chæ coøn moät hai boån löu haønh ôû ñôøi, nhöng chæ löôïc choã ñaïi-khaùi, chôù chöa loät heát ñöôïc yù-nghóa nhieäm-maàu.
“Hoaèng-coâng” laø coâng-ñöùc không theå nghó baøn. Vì ngöôøi maø khoâng bieát kinh ñaây coù ñuû coâng-ñöùc roäng lôùn nhö theá, neân nghi maø khoâng tin; daàu tin cuõng khoâng chôn-thaät. Theá neân baát ñaéc dó, toâi môùi laøm lôøi sôù sao naày.
Choã tri-kieán heïp hoøi la: Choã thaáy ngoaøi da Phaät-Phaùp, noùi da thöøa ôû ngoaøi laø choã hieåu vaøo chaúng saâu, duï nhö choã thaáy caïn côït vaäy. Choã thaáy bieát quaù noâng caïn; ñaâu deã gì so löôøng nghóa lyù saâu maàu cuûa Phaät; nhöng vì taâm cöùu ñôøi noù quaù ö aân-caàn, baét hoái thuùc neân voäi queân mình queâ heøn doát naùt.
Loøng suy nghó: Taâm laø chuû cuûa söï suy nghó: (42)Vua Nghieâu vua Thuaán laø böïc Thaùnh, coøn heát loøng suy nghó vôùi vieäc laøm, chuùng ta laø ngöôøi böïc naøo khaù deã thöôøng maø ñaëng ?
Boä loaïi laø: Nhöõng boä chuyeân noùi veà Cöïc-Laïc nhö kinh”Ñaïi-boån” v.v…naêm kinh. Vaên-Thuø laø kinh “Vaên-Thuø Baùt-Nhaõ”, chuyeân noùi veà Phaùp xöng-danh hieäu “Nhöùt haïnh tam-muoäi”.
Kinh “Taïp-Hoa” (43) laø do kinh “Hoa-Nghieâm” laáy taùnh-haûi loøng toâng, roõ-raøng khoâng phaûi giaùo-phaùp quyeàn-thieån vaäy. Caùc boä laø daãn caùc kinh, luaän ñeå chöùng cöù, laø ñeå toû raèng khoâng phaûi lôøi öùc-kieán (44), roõ nhö trong hai moân; “Nghóa
Lyù” vaø “Boä-Loaïi”, ñeán trong vaên kinh sau coù bieän.
Tieâu-dung veà töï -taùnh laø: Noùi khoâng chuyeân veà “Söï-töôùng” vì xeùt toät cho veàã ñeán nôi ñeán choán thì thaûy ñeàu tieâu-hoùa, dung-hoäi veà nôi baûn-taùnh cuûa mình. Bôûi vì caû theá gian vaø xuaát theá gian, khoâng moät phaùp naøo loït ra ngoaøi töï-taâm ñaëng; y-baùo, chaùnh-baùo (45) nôi coõi Tònh-ñoä moãi moãi cuõng ñeáu laø baûn-giaùc dieäu-minh.
Ví nhö caùc chieác bình, xuyeán, kieàng, voøng, hình thöùc cuûa moãi moùn ñoà tuy khaùc, nhöng cuõng chæ laø moät chaát vaøng laøm ra; Nöôùc nôi khe, ngoøi, soâng, suoái, tuy laø moãi choã duø rieâng, chöù doøng naøo cuõng chaûy veà moät bieån. Chính nghóa laø: khoâng vaät naøo chaúng töø phaùp-giôùi naày löu-xuaát, vaø khoâng vaät naøo chaúng töø nôi phaùp-giôùi naøy.
“ Hoài-höôùng Boà-Ñeà” laø: Phaøm choã tu-nieäm haønh-ñaïo ñeàu nguyeän ñeå vaõng-sanh, goïi laø “Hoài-höôùng”. Nhöng, höôùng khoâng phaûi höôùng veà ñaâu khaùc hôn laø chæ hoài-höôùng veà Tònh-ñoä, hoài-höôùng veà tònh-ñoä töùc laø hoài-höôùng veà töï-taùnh cuûa mình.
Hai caâu roát sau laø noùi vaên tröôùc, khôûi vaên sau: Tröôùc khi muoán laøm vieäc laønh, aét caàu chö Phaät gia-hoä. Boà-taùt coøn theá, huoáng laø keû phaøm-phu?!
Tình, nghóa laø khoâng hai; Thaønh laø khoâng doái. Coå-ñöùc coù noùi: Loøng tinh thaønh raát toät, seõ ñöôïc quæ thaàn daãn giuùp (46) huoáng chi ngoâi Tam-baûo ñaïi-töø thöông xoùt chuùng-sanh cuõng nhö con ñoù, heã vieäc laøm coù lôïi-ích cho chuùng-sanh, loøng tinh thaønh caàu Phaät, Phaät ñaâu khoâng gia-bò !
5.-THINH – GIA
CHAÙNH-VAÊN: Kính kaïy Ñöùc Giaùo-Chuû thuyeát-phaùp coõi Ta-Baø, ñöùc Ñaïi-Töø-Toân tieáp daãn coõi Taây-phöông vaø kinh “Baát-khaû tö-nghì Phaät-hoä”, Xaù-Lôïi-Phaát, Vaên-Thuø cuøng caùc vò Thaùnh trong hai coõi, saùu phöông khaép coõi Phaät soá vi traàn, quaù-khöù hieän-taïi vaø vò-lai, caùc ngoâi Tam-baûo voâ soá taän ñeàu chöùng bieát. Cuùi xin giuõ loøng töø-bi nhieáp- thoï lôøi caàu cuûa con. Con nay doái ñem kieán-thöùc coõi ueá-ñoä ñeå so löôøng taâm thanh-tònh cuûa Phaät Nhö-Lai. Ngöôõng vaâng söùc ñaïi oai-thaàn cuûa ngoâi Tam-Baûo gia hoä cho keû phaøm phu ñöôïc thaønh thaùnh-trí: khieán moãi lôøi cuûa con ñeàu hôïp vôùi thaùnh yù cuûa Phaät, ñaëng löu-thoâng xa gaàn, lôïi ích cho loaøi Haøm-Linh, keû thaáy, ngöôøi nghe tuyø-hyû, ñeàu ñöôïc vaõng-sanh, ñoàng chöùng leân quaû “Tònh-Quang Voâ-Thöôïng-Giaùc”.
CHUÙ-GIAÛI: Tieáng “Qui-Maïng” leä thöôøng nhö tieáng Ba-la- maät, laø caùch noùi ñaûo ngöôïc. Chöõ “Qui” coù hai nghóa:
1.-Nghóa Qui ñaàu, yù noùi ngöôøi ñôøi chæ cho thaân-maïng laø vaät raát troïng hôn heát, nay ñem caû thaân-maïng ñeå kính laïy, laø moät loøng thaønh-kính khoâng hai taâm vaäy.
2.-Nghóa Quy nguyeân:YÙ raèng ñem thaân vaø maïng veà laïy, caàu töùc thaâu-nhieáp caû saùu caên (47) veà nôi nhöùt-taâm.
Ñöùc Thích-Ca laø giaùo-chuû coõi Ta-Baø, ñöùc A-Di-Ñaø laø giaùo-chuû coõi Taây-phöông, vì do thuû-xöôùng phaùp nieäm Phaät, neân laïy Ñöùc Thích-Ca tröôùc heát. Keû laøm toâi con maø ñöôïc phong chöùc Haàu, coøn khoâng queân nôi goác, (4) Phaøm-phu muoán vaøo böïc Thaùnh, haù ñaëng phuï ôn Phaät hay sao ? Thöôû xöa coù ngöôøi saép qua ñôøi ñoát neùn höông, tröôùc cuùng-döôøng ñöùc Thích-Ca, chính laø yù ñaây vaäy.
Giaùo-chuû thuyeát-phaùp laø: Vì vôùi vieäc thuyeát-phaùp ñoä-sanh, trong moät coõi khoâng theå coù hai ñöùc Phaät; neân goïi laø giaùo-chuû. Nghóa laø: laøm chuû moät giaùo-phaùp.
Tieáp daãn laø vì chuùng-sanh nhôù nieäm Phaät, ñöôïc Phaät duoãi tay tieáp-daãn, duï nhö ngöôøi ñi ñöôøng, gaëp ngöôøi yeáu-ñuoái thì dìu-ñôõ, ngöôøi queân ñöôøng thì chæ daãn. Laïi coù hai nghóa: Moät laø tieáp daãn luùc soáng, thì giuùp ñôõ cho ñaïo taâm yeân-tònh. Hai laø tieáp daãn luùc cheát, thì daãn daét thaàn hoàn vaõng-sanh.
Ñaïi Töø-Toân: Nhö meï nhôù con goïi laø “Töø “. Loøng töø khoâng chi hôn goïi laø “Ñaïi”. Chöõ “Toân” nghóa nhö chöõ chuû vaäy. Laãn nhau ñeå noùi cuõng coù theå goïi ñöùc Thích-Ca laø Töø-Toân coõi naày, ñöùc Di-Ñaø laø giaùo-chuû coõi kia. Goàm hai ñöùc Nhö-Lai ñoù goïi laø ngoâi “Phaät Baûo”. Kinh naày nguyeân teân laø “Baát-khaû tö -nghì Phaät hoä-nieäm” laø ngoâi “Phaùp baûo”.Chuùng nghe kinh naày nhö Ngaøi Vaên-Thuø, Ngaøi Xaù-Lôïi-Phaät v.v… goïi laø ngoâi “Taêng baûo”.
Noùi chöõ “Baûo” laø löôïc coù saùu nghóa. 1.-Hieám coù; 2.-Lìa dô; 3.-Söùc quí ;4.-Rôõ ñeïp; 5.-Raát toát; 6.-Chaúng ñoåi. Trong boä “Yeáu taäp” coù noùi ñuû nghóa naày.
Suy xeùt cho cuøng toät hai coõi: Ta-baø vaø Cöïc-laïc, boán goác treân döôùi möôøi phöông, nhaãn ñeán coõi Phaät nhieàu nhö soá vi-traàn khaép taát caû xöù; quaù-khöù, hieän-taïi, vò-lai vaø khaép taát caû thôøi. Trong ñoù coù ngoâi Tam-baûo ngang truøm muôøi-phöông doïc suoát ba giôùi, cuõng nhieáu ñeán soá voâ-cuøng-taän.
Laïi Tam-baûo cuõng chia: coù söï, coù lyù, coù khaùc, coù ñoàng nhö vaên sau giaûi roõ. Nay vaên ñaây noùi trong ngoaøi, mình vaø ngöôøi ñeàu nöông veà ngoâi aáy. Böïc Coå-Ñöùc noùi: Sau khi Phaät dieát-ñoä phaøm caùc haøng ñeä-töû coù taùc-thuaän kinh luaän chi, saùch vôû gì, ñeàu phaûi tröôùc kinh leã ngoâi Tam-Baûo.
Bôûi vì caûnh thaùnh cao maàu, lôøi Phaät kín-nhieäm, maø muoán duøng trí moïn cuûa phaøm- phu, ñeå töï-tieän so-baøn, khaùc naøo laáy ngao löôøng bieån nöông oáng doøm trôøi (49), luoáng töï nhoïc-nhaèn, phaàn ñöôïc khoâng maáy. Theá neân caàn phaûi kính ngoâi Tam-Baûo, thaàm mong gia- hoä.
Oai-thaàn ñoù, nhö kinh noùi: Phaät-löïc khoâng theå nghó baøn, Phaùp-löïc khoâng theå nghó baøn; Hieàn-thaùnh löïc khoâng theå nghó baøn. Theá nöông thaàn-löïc cuûa Tam-Baûo, coù theå khieán taâm ngu, boãng thaønh Thaùnh-trí. Mieäng phaøm thuaät laïi thaàm hieäp ñöôïc taâm Phaät vaäy.
Xa gaàn laø: Goàm caû “Xöù” vaø “Thôøi”. Xöù laø: Töø moät goùc cho ñeán cuøng khaép möôøi phöông. Thôøi laø: Töø moät saùt-na cho ñeán toät ñôøi vò-lai, ñeàu goïi laø töø gaàn ñeán xa.
Haøm-linh, goïi taát caû loaøi : Höõu-tình vì löïa khoâng phaûi loaøi voâ-tình nhö caây ñaù.
Thaáy nghe tuyø hyû laø: Heã ñoái kinh ñaây, maø ñöôïc maét thaáy, hoaëc tai nghe cho ñeán taïm thôøi tuyø thuaän, sanh taâm hoan-hyû, laø ñaõ troàng caên laønh seõ ñoàng ñöôïc vaõng-sanh veà nöôùc kia vaäy.
Tòch Quang laø: Coõi chôn Tònh-Ñoä cuûa Nhö-Lai. Ngöôøi maø ñöôïc sanh veà nöôùc kia roài, thaáy Phaät nghe Phaùp, giaùc-ngoä ñöôïc phaùp “Voâ-Sanh-Nhaãn” : nhaän ñaëng baûn-taâm cuûa mình, vì theå laø duïng cuûa baûn-taâm aáy Tòch-Chieáu khoâng hai neân goïi laø “Thöôøng-Tòch-Quang”.
Quaû “Voâ-Thöôïng-Giaùc” laø: Phaät chöùng quaû “Vieân-maõn ñaïi-giaùc” vöôït khoûi haøng nhò-thöøa vaø caùc vò Boà-Taùt. Treân quaû ñaây laïi khoâng quaû naøo cao hôn nöõa neân goïi laø “Voâ-thöôïng-quaû”, töùc laø chöùng “Nhöùt-theå chuûng-trí” (50) cuûa Phaät. Neân trong kinh noùi: Ñeàu ñaëng baát thoái chuyeån nôi quaû “A-naäu-ña-la-tam-mieäu-tam-Boà-Ñeà”. Theá ñuû bieát raèng: Mieãn ñaëng vaõng-sanh thôøi quyeát-ñònh thaønh Phaät. Cho neân noùi ñoàng chöùng leân quaû “Tòch-Quang Voâ-thöôïng” caàu xin chö Phaät gia-bò yù goàm nhö theá.
Töø tröôùc ñeán ñaây laø lôøi “ Thoâng-töï ñaïi-yù” cuûa moät boä kinh ñaõ xong.
B.-KHAI-CHÖÔNG THÍCH-VAÊN
(phaân ra laøm hai)
1.-Löôïc Tieâu. Doùn neâu 10 nguyeân taéc.
2.-Töôøng thích. Giaûi roõ möôøi moân aáy.
1.-LÖÔÏC TIEÂU
Saép giaûi thích kinh naày chung neâu möôøi moân:
1.-Giaùo khôûi sôû nhôn: Caùi nhôn vì giaûng-giaùo.
2.-Taïng giaùo ñaúng nhieáp:Goàm thaâu taïng, giaùo, phaàn.
3.-Nghóa lyù thaâm quaûng: Nghóa lyù raát roäng saâu.
4.-Sôû bò giai phaåm: Thích- hôïp caùc giai-phaåm.
5.-Naêng-thuyeân theå taùnh: Chuyeân baøn veà theå- taùnh.
6.-Toân thuù chæ qui: Chæ roõ veà toân- thuù.
7.-Boä loaïi sai bieät: Boä loaïi sai khaùc nhau.
8.-Dòch thích tuïng trì: Ngöôøi dòch, giaûi, tuïng, trì.
9.-Toång thích danh ñeà: Chung giaûi teân kinh naày.
10.-Bieät giaûi vaên nghóa: Giaûi rieâng nghóa töø vaên.
CHUÙ GIAÛI: Vôùi söï giaûi kinh naày so theo yù lôøi Sôù kinh Hoa-Nghieâm löôïc laøm möôøi moân: Taùm moân tröôùc thuoäc veà nghóa moân, hai moân sau laø chaùnh thích veà kinh vaên.
Laïi nöõa vôùi vieäc chia laøm 10 moân ñeå giaûi ñaây Ñaïi-ñoàng Tieåu-dò vôùi “Nguõ truøng huyeàn nghóa” (51) cuûa ngaøi Thieân-Thai vì laø chia ra laøm 10 moân, thaâu laïi coøn 5 moân, neân coù choã nhieàu vaø ít vaäy thoâi.
2.-TÖÔØNG-THÍCH (Giaûi thích roõ 10 moân treân)
Tröôùc töø Giaùo khôûi sôû nhôn ñeán 10 laø Bieät giaûi vaên nghóa.
GIAÙO-KHÔÛI SÔÛ-NHÔN (phaân ra laøm hai phaàn):
1.-Toång: Giaûi roõ phaàn chung.
2.-Bieät: Giaûi roõ phaàn rieâng.
I-TOÅNG:
CHAÙNH-VAÊN: Tröôùc noùi roõ phaàn Toång laø chæ vì nhôn-duyeân cuûa moät vieäc lôùn maø ñöùc Nhö-Lai Ngaøi phaûi xuaát hieän ra theá-giôùi naày. Giaùo-phaùp cuûa Ngaøi thuyeát ra trong moät ñôøi, toùm choã ñaïi-yù: chæ vì muoán khai-thò caùi tri-kieán cuûa Phaät cho chuùng-sanh ngoä-nhaäp. Nay kinh naày coá-yù chæ ngay cho chuùng-sanh: duøng taâm nieäm Phaät ñeå vaûo choã tri-kieán cuûa Phaät.
CHUÙ GIAÛI: “Ñaïi söï nhaân-duyeân” (52) laø daãn caâu vaên trong kinh “Phaùp Hoa". Kinh kia noùi lyù-do ñöùc Nhö-Lai ra ñôøi, boån-yù Ngaøi muoán ñoä taát caû chuùng-sanh ñeàu ñöôïc thaønh Phaät. Vì baát-ñaéc-dó maø Ngaøi phaûi quyeàn-bieán noùi ba thöøa, ñeán sau caên-cô cuûa caùc ñeä-töû thuaàn-thuïc, Ngaøi môùi hoäi ba thöøa qui veà nhöùt-thaät, môùi vöøa caùi boån-yù cuûa Ngaøi. Neân bieát: Töø noùi kinh “Hoa-Nghieâm” veà sau, kinh “Phaùp-Hoa” veà tröôùc, trong khoaûn thôøi-gian ñoù tuy Phaät thuyeát coù nhieàu Phaùp-moân cao, thaáp, khoâng ñoàng; nhöng ñaâu chaúng phaûi laø vì moät ñaïi-söï nhaân-duyeân ñaây. Tröø ngoaøi moät ñaïi-söï aáy, laïi khoâng coù moät ñaïi-söï thöù hai nöõa.
Nay kinh naày noùi: Heã nhöùt-taâm trì danh hieäu cuûa Phaät A-Di-Ñaø, töùc ñöôïc böïc baát-thoái-chuyeån. Ñaây laø chæ ngay töï -taâm cuûa phaøm-phu roát-raùo ñöôïc thaønh quaû Phaät.Neáu tin chaéc nhö theá, caàn gì phaûi traûi qua ba thöøa ñeå hoïc, laâu xa nhieàu kieáp ñeå tu, maø chæ khoâng vöôït ra ngoaøi moät nieäm, mau chöùng quaû Boà-Ñeà, ñaâu khoâng phaûi laø ñaïi-söï hay sao ?
2.-BIEÄT:
CHAÙNH-VAÊN: Bieät laø chuyeân theo kinh naày cuõng coù möôøi nghóa:
1.-Vì loøng ñaïi-bi thöông xoùt chuùng-sanh, neân Phaät noùi kinh naày ñeå laøm caàu beán cho ñôøi maït-phaùp.
2.-Vì trong voâ löôïng phaùp moân rieâng ruùt ra moät phöông tieän toái thaéng naày.
3.-Vì cheâ khoå khen vui, ñeå cho chuùng phaøm-phu trong ñöôøng sanh-töõ daáy loøng öa coõi vui, nhaøm coõi khoå.
4.-Vì giaùo-hoaù daãn-daét haøng nhò-thöøa chaáp khoâng chaúng tu Tònh-ñoä.
5.-Vì khuyeân caùc ngöôøi môùi phaùt taâm haønh Boà-Taùt Ñaïo, neân gaéng tôùi nieäm Phaät, ñeå ñöôïc gaàn guõi Nhö-Lai.
6.-Vì thaâu naïp heát caên lôïi, ñoän thaûy ñeàu ñöôïc ñoä thoaùt.
7.-Vì hoä trì ngöôøi tu haønh nhieàu chöôùng naïn, ñeå khoûi bò sa-ñoaï.
8.-Vì chính ngay nôi caùi taâm höõu-nieäm, ñaëng chöùng vaøo caùi lyù voâ-nieäm.
9.-Vì caùch chæ daïy raát kheùo vaø nhôn caàu vaõng-sanh maø thaät ra laø ngoä quaû “Voâ- sanh”.
10.-Vì chæ roõ ñöôøng taét tu-haønh, laïi ñöôøng taét trong ñöôøng taét nöõa.
CHUÙ-GIAÛI: Vôùi lôøi giaûi-thích seõ thaáy vaên sau, maø moãi baøi noåi leân coù lôùp-lang lieân-tieáp, duï nhö sôïi daây chuyeàn troøng keá nhau luoân.
1.-Bôûi chuùng-sanh meâ ñaém. Phaät vì ñoù laøm caàu beán.
2.-Sôû dó laøm caáu beán ñöôïc, laø vì nhôø coù phöông-tieän toái-thaéng.
3.-Sao laø phöông tieän toái-thaéng? Vì coù taøi ñoä chuùng phaøm-phu.
4.-Khoâng nhöõng chæ ñoä chuùng phaøm-phu, maø cuõng ñoä caû haøng nhò-thöøa Thaùnh-nhôn nöõa.
5.-Chaúng nhöõng haønh nhò-thöøa, maø cuõng ñöôïc caû ñeán Boà-Taùt kia.
6.-Ñaâu nhöõng rieâng ñoä trong loaøi ngöôøi, maø cuõng phoå-ñoä taát caû chuùng-sanh ôû caùc loaøi.
7.-Chaúng nhöõng chæ ñoä chuùng-sanh luùc bình-thöôøng, cuõng ñoä caû trong khi bò chöôùng naïn.
8.-Tuy raèng ñoä-sanh roäng lôùn nhö theá, thaät ra khoâng ngoaøi moät nieäm cuûa chuùng-sanh ñaëng vaøo lyù “Voâ-nieäm”.
9.-Ñaõ noùi höõu nieäm ñaëng lyù “Voâ-nieäm”, thôøi cuõng ngay nôi vaõng-sanh ñaëng chöùng quaû “Voâ-sanh”.
10.-Vì goám suoát chín moân tröôùc, ñeå bieát Phaùp-moân trì danh nieäm Phaät ñaây laø ñöôøng taét (trì danh) trong ñöôøng taét (caùc phaùp nieäm Phaät).
Laïi do vì ñöôøng taét trong ñöôøng taét ñaây, môùi coù theå laøm caàu, beán cho ñôøi maït phaùp.
Theá laø tröôùc, sau thöù lôùp, ñaàu cuoái xoay vaàn, cho neân noùi “Cuõng nhö daây chuyeàn”.
CHAÙNH-VAÊN: Moät: Vì loøng ñaïi-bi thöông xoùt neân laøm caàu, beán cho chuùng-sanh ñôøi maït-phaùp laø khi Phaät thaønh ñaïo ñaõ ñöông ñôøi aùc-tröôïc, huoáng chi nhaèm ñôøi maït- phaùp, chính ôû vaøo thôøi kì ñaáu-tranh kieân-coá, laàn hoài thaûng-maûng, (moøn moûi) sau laïi caøng sau, ñeàu nhôø thaàn-löïc kinh naày cöùu vôùt chuùng-sanh sau ñeû muoän ôû ñôøi roát, kieáp taøn, nhö vaäy, ñaâu chaúng phaûi laø loøng töø-bi cöïc-ñieåm döï-phoøng ñeå phaùp teá-ñoä ö
CHUÙ-GIAÛI: Ñaõ ñöông ñôøi aùc-tröôïc laø theá giôùi naày, ñeán khi maø con ngöôøi ai cuõng soáng coøn chæ coù hai vaïn tuoåi, töùc ñaõ baét ñaàu vaøo caùi thôøi kieáp-tröôïc. Thöôû ñöùc Thích-Ca ra ñôøi, ngöôøi soáng chæ coøn traêm tuoåi, ñaõ laø khaù thöông !-Vì traûi qua ñôøi aùc-tröôïc ñaõ laâu laém !
Chính vaøo thôøi-kyø ñaáu-tranh laø: Naêm traêm naêm tröôùc nhöùt, veá thôøi kyø giaûi-thoaùt kieân -coá; daàn daán moãi soá; Naêm traêm naên thöù nhì laø thôøi kyø tu Thieàn-ñònh; 500 thöù ba; ngöôøi thoâng-thaùi hoïc-ñaïo; 500 naêm thöù tö, döïng laäp chuøa thaùp. Nay chính ñöông thôøi-kyø thöù naêm laø ñaáu tranh kieân-coá (53) laïi laø ñaùng thöông !
Sau laïi caøng sau laø nhaãn ñeán khi maø thôøi kyø phaùp dieät heát, laïi caøng ñaùng thöông hôn nöõa.-Theá neân Phaät noùi kinh naøy, löôïc keå loøng ñaïi-bi coù ba ñieàu caûm-khaùi chí maät-thieát:
1.-Thöôû Phaät coøn taïi theá, vì raát thöông chuùg-sanh trong soá kieáp ngu-tröôïc aùc-theá naày, neânNgaøi noùi phaùp trì-danh nieäm Phaät laø phaùp maø chuùng-sanh laáy laøm khoù tin, ñaây laø loøng ñaïi-bi thöông xoùt chuùng-sanh laàn thöù nhöùt.
2.-Sau khi Phaät dieät-ñoä veà sau, keû tu-haønh phaàn ñoâng laø haïng phöôùc-hueä caøng ngaøy caøng keùm, toäi-chöôùng moãi böõa moái theâm nhieàu, laøm gì mong thaáy ñöôïc Phaät, neân Phaät noùi kinh naày laø ñeå chuùng-sanh ñôøi sau tuy khoâng ñöôïc thaáy Phaät vaø Phaät ñaõ dieät, nhöng Phaùp trì-danh nieäm Phaät vaãn coøn; heã ai coù loøng tin-nieäm, thì choùng khoûi ñöôøng sanh-töû, ñöôïc vaõng-sanh thaáy Phaät Di-Ñaø, ñaây laø loøng ñaïi-bi thöông xoùt chuùng-sanh laàn thöù hai.
3.-Nhö trong kinh “Ñaïi Boån” noùi: Sau khi Phaät dieät-ñoä khoaûng laâu xa ñeán cuoái ñôøi maït-phaùp, caùc boån kinh to daøi-doøng, vaø ñaïo-phaùp khoù tu, ñeàu laàn hoài tieâu-dieät heát, vì chuùng-sanh khoâng ñuû söùc ñeå hoïc tu kinh phaùp aáy ! Chæ rieâng coøn moät boån kinh naày ôû ñôøi ñoä-sanh, ñeán roát sau môùi dieät.Theá thì ñuû bieát: luùc nöôùc ngaäp nhaåy trôøi, coøn coù thuyeàn töø cöùu vôùt, ñeâm khuya taêm toái haõy coøn ñuoác hueä saùng-soi. Ñaây laø loøng ñaïi-bi thöông-xoùt chuùng-sanh laàn thöù ba vaäy.
Ví nhö ñaáng cha laønh lo nghó cho ñoaøn con daïi, vì loøng thöông voâ haïn, daønh ñeå laïi ngheà nuoâi soáng, coù theå vôùi chaét-chít saâu xa, doøng-doõi thöøa soùt, ñeán noãi gia-saûn ñieâu-taøn thaân hình baàn-khoå, cuõng coøn choã nhôø caäy. Neân noùi loøng töø-bi raát toät, phoøng ñeå phaùp teá -ñoä chuùng-sanh.
CHAÙNH-VAÊN: Hai: Ñaëc-bieät laø ñoái vôùi voâ-löôïng phaùp-moân ñöa ra moät moân phöông-tieän toái-thaéng.
Vaøo ñaïo coù nhieàu moân voán khoâng löïa choïn, nhöng vôùi choã ñeøo cao, ñoàng baèng, ñöôøng cong, neûo thaúng, thì khoù deã töï phaâu, neân ôû trong voâ-löôïng phaùp-moân, chæ coù moät moân nieäm Phaät laø phöông-tieän toái-thaéng, löôïc keå coù boán:
a) Phöông-tieän thöù nhöùt: Vôùi kieáp khoâng gaëp Phaät ra ñôøi, song maø thöôøng ñöôïc thaáy Phaät.
b) Phöông-tieän thöù hai: Daàu chöa ñoaïn hoaëc-nghieäp, cuõng ñöôïc thoaùt kieáp luaân-hoài.
c) Phöông-tieän thöù ba: Khoâng nhoïc coâng phu caùc haïnh khaùc, maø ñaëng chöùng phaùp Ba-la-maät.
d) Phöông-tieän thöù tö: Không phaûi traûi qua nhieàu kieáp, maø choùng ñöôïc giaûi-thoaùt.
CHUÙ-GIAÛI: Phaùp moân laø: Caùi theå cuûa ñaïo, noù kín-nhieäm thaäm-thaâm, phaûi töø cöûa môùi böôùc vaøo ñöôïc. Maø laäp phaùp-moân khoâng ñoàng vì moãi caên-cô khaùc nhau neân noùi voâ-löôïng; kheùo-leùo daét-daãn, khieán ñöôïc nhaäp moân, goïi laø phöông-tieän. Maø noùi chöõ “Thaéng” laø phöông-tieän trong phöông-tieän. Töùc trong “Quaùn-kinh” choã noùi raèng khaùc ñoù laø ñaây.
Nhieàu moân laø: Coù ngöôøi hoûi raèng: Vôùi nhöõng phaùp-moân khaùc ñeàu coù theå vaøo ñaïo ñöôïc, haø-taát rieâng tu moân nieäm Phaät môùi ñöôïc vaõng-sanh ?
Ñaùp: Caùc moân tuy nhieàu, nhöng coù khoù vaø deã khaùc nhau, theá neân khoâng ngaïi chi vôùi trong caùi khoâng löïa-choïn maø coù theå noùi löïa choïn.
Hieåm ñöôøng ñeøo aûi gaäp-gheành khoù ñi. Khuùc ñöôøng quanh queïo khoù ñeán, laø duï caùc phaùp-moân kia. Baèng-thaúng thôøi deã ñi, laø duï nhö phaùp-moân nieäm Phaät, ai cuõng coù theå tu- haønh ñöôïc. “Thaúng mau thôøi ñi deã ñeán” laø duï tu phaùp-moân nieäm Phaät mau vöôït khoûi ñöôøng sanh-töû. Nhö baø Vi-Ñeà-Hi xem taát caû caùc coõi Phaät trong möôøi phöông, maø chæ muoán nguyeän sanh veà theá-giôùi Cöïc-Laïc Phaät A-Di-Ñaø.
Thöôøng ñöôïc thaáy Phaät laø trong “Khôûi-Tín-Luaän” ñaõ chæ roõ phaùp “Chôn-Nhö Tam-Muoäi” (54) vaø hai moân “Chæ” (55) “Quaùn” roài. Laïi noùi coù ngöôøi môùi hoïc phaùp-quaùn naày, taâm coøn heøn-nhaùt, cho raèng coõi Ta-Baø khoâng ñöôïc thöôøng gaëp Phaät. Sôï tín-taâm khoâng vöõng; ñöùc Nhö-Lai coù phöông-tieän raát hay ñeå nhieáp-hoä tín-taâm kia, baûo hoï chuyeân loøng nieäm Phaät, lieàn ñaëng sanh veà coõi Phaät, thöôøng ñöôïc thaáy Phaät. Nhö trong taïng-kinh noùi: Chuyeân nieäm ñöùc Phaät A-Di-Ñaø ôû theá-giôùi Cöïc-Laïc Taây-Phöông, seõ ñöôïc vaõng-sanh khoâng heà lui suït. Coøn kinh Di-Ñaø ñaây noùi: Baûy ngaøy nhöùt taâm chaéc ñöôïc Phaät hieän tröôùc maët.
Cho neân bieát raèng treân hoäi Linh-Sôn, Phaät Thích-Ca ñaõ nhaäp-dieät, coøn hoäi Long-Hoa thì ñöùc Di-Laëc (56) chöa ra ñôøi. Trong kyø khoaûng giöõa khoâng coù Phaät ra ñôøi maø vaãn ñöôïc thaáy Phaät, ñaây laø phaùp phöông-tieän toái-thaúng thöù nhöùt.
Ñöôïc ra khoûi luaân-hoài laø do nôi voïng-hoaëc sanh haønh-nghieäp, (57) coù nghieäp caûm- thuï quaû-baùo, roài phaûi troâi-laên qua laïi trong saùu ñöôøng, ñeå chòu khoå maõi khoâng thoâi.-Y theo phaùp khaùc tu-haønh, ñeán chöøng voïng-hoaëc heát, môùi ñöôïc thoaùt-ly luaân-hoài. Nhöng maø trong thôøi-kyø tu-taäp ñoù vôøi nhöõng noãi ñaàu-thai chuyeån kieáp giöõa theá-gian, cuõng chöa chaéc giöõ cho ñöôïc khoûi caùi khoå thaêng-traàm. Duy coù phaùp-moân nieäm Phaät ñaây, daàu coøn mang nghieäp cuõng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét