ñöôïc vaõng-sanh. Vì, moät laø do söùc nieäm Phaät cuûa mình, hai nhôø thaàn-löïc cao caû cuûa Phaät baûo-ñaûm, nhieáp-thoï. Moät phen maø ñöôïc sanh veà nöôùc kia, lieàn vöôït ra khoûi ngoaøi ba coõi, khoâng coøn luaân-hoài trong saùu thuù. Neân kinh noùi: Chuùng-sanh nieäm Phaät, ñöôïc sanh veà ñoù roâì ñieàu chöùng leân böïc “Baát-thoái-chuyeån”. Ñaây laø phaùp phöông-tieän toái-thaéng thöù hai.
Ñaëng phaùp Ba-la-maät laø caùc vò phaùt-taâm haønh Boà-Taùt ñaïo, coù vò ñaõ traûi qua trong haèng-sa kieáp, ñeå tu phaùp luïc-ñoä, vaïn-haïnh, maø cuõng chöa hoaøn-toaøn coâng-haïnh ñöôïc!-Theá maø nay ñaây chæ coù nhöùt taâm nieäm Phaät: muoân vieäc traàn töï nhieân döùt boû, töùc laø phaùp “Boá-thí Ba-la-maät”. Nhöùt taâm nieäm Phaät: Caùc vieäc aùc töï döùt, töùc la “Trì-giôùi Ba-la-maät”:Nhöùt taâm nieäm Phaät loøng ñöôïc nhu-hoøa maùt-dieäu, töùc laø “Nhaãn-nhuïc Ba-la-maät”. Nhöùt taâm nieäm Phaät: vónh-vieãn khoâng bò thoái lui, ñoaï-laïc, töùc laø “Tinh-taán Ba-la-maät”. Nhöùt taâm nieäm Phaät: Khoâng sanh caùc voïng-töôûng, töùc laø “Thieàn-ñònh Ba-la-maät”. Suy xeùt cho cuøng toät thì khoâng ra ngoaøi nhöùt taâm nieäm Phaät maø muoân haïnh ñöôïc ñaày ñuû caû. Nhö trong kinh Ñaïi-Boån, Ngoaøi Phaùp-Taïng coù phaùt-nguyeän raèng: “Khi ta thaønh Phaät, chuùng höõu-tình trong nöôùc ta, neáu khoâng ñöôïc thaàn-thoâng töï-taïi Ba-la-maät, thì ta khoâng laõnh laáy ngoâi chaùnh-giaùc laøm chi”. Ñaây laø phaùp phöông-tieän toái-thaéng thöù ba.
Choùng ñaëng giaûi-thoaùt laø: Trong boä”Trí-ñoä-luaän” noùi: Coù caùc vò Boà-Taùt töï nhôù mình thöôû tröôùc cheâ bai phaùp Ñaïi-Baùt-Nhaõ, neân ñoaï trong ba ñöôøng döõ, roài ra ñi tu, ñaõ traûi qua nhieàu kieáp. Tuy haønh caùc haïnh khaùc, nhöng khoâng dieät ñöôïc toäi, sau gaëp baïn tri-thöùc daïy nieäm danh hieäu Phaät A-Di-Ñaø, môùi tieâu ñöôïc toäi-chöôùng sieâu-sanh Tònh-Ñoä. Laïi trong kinh “Thaäp-truï ñoaïn keát” coù noùi: Khi aáy trong phaùp-hoäi coù boán öùc chuùng Boà-Taùt, töï bieát mình laém ñôøi veà tröôùc ñaõ cheát ñaây laïi sanh kia, lieân-mieân khoâng döùt, laø bôûi nguoàn goác do loøng tham muoán; nghó theá chaùn-ngaùn, roài muoán sanh veà coõi nöôùc naøo khoâng coøn loøng ham muoán. Phaät baûo:Beân Taây-phöông caùch ñaây voâ soá quoác-ñoä coù ñöùc Phaät hieäu laø “Voâ-Löôïng-Thoï”, daân chuùng trong coõi kia raát thanh-tònh, khoâng coù loøng: daâm, giaän vaø ngu-si, vì hoùa- sanh baèng hoa sen, chôù khoâng do cha meï sanh ñeû nhö coõi naày: caùc ngöôi haõy caàu sanh veà coõi kia. Theá neân trong kinh “Ñaïi-Boån” noùi :Boà-Taùt muoán laøm cho chuùng-sanh kíp mau an- truï trong ñaïo quaû voâ-thöôïng Boà-Ñeà ñaây, thì caàn phaûi phaùt-trieån caùi nghò-löïc tinh-taán, ñeå nghe tu theo phaùp-moân naày.
Neân bieát raèng: Tu caùc phaùp ví nhö con kieán boø leân nuùi; tu moân nieäm Phaät naày cuõng nhö thuyeàn ñi thuaän nöôùc, xuoâi gioù (58); theá söï mau, chaäm caùch nhau nhö trôøi vôùi vöïc. Böïc Coå-Ñöùc coù noùi: Muoán tu chæ moät ñôøi ñöôïc chöùng quaû, thì phaûi ñeå taâm nôi phaùp naày. Ñaây laø phaùp phöông-tieän toái-thaéng thöù tö.
CHAÙNH-VAÊN: Ba: Vì cheâ khoå khen vui, ñeå cho chuùng phaøm-phu trong ñöôøng sanh-töû, sanh loøng öa coõi vui nhaøm coõi khoå.
Bôûi caùc chuùng-sanh meâ queân töï-taùnh, cam chòu luaân-hoài, ñaõ töø nhieàu kieáp ñeán nay, maø cuõng chöa tænh ngoä, neân ñöùc Phaät môùi chæ baøy hai coõi “Khoå” , “Vui” , môû laäp hai moân “Chieát” vaø “Nhieáp”, cheâ khoå khen vui, khieán cho öa vui, nhaøm khoå, taâm Boà-Ñeà ñaõ phaùt, tònh-nghieäp môùi thaønh.
CHUÙ-GIAÛI: Neáu cöù theo phaùp-moân bình-ñaúng maø luaän, thì coù chi laø saïch coù chi nhô, vaø hoøng öa, nhaøm. Theá laøm gì coù laäp ra hai moân “Chieát” vaø “Nhieáp” ? -Nhöng, nay vôùi chuùng phaøm-phu coøn ôû trong sanh-töû, meâ maát chôn-taâm röôït theo caûnh traàn, traûi laâu chòu ñuû caùch luaân-hoài, quay-cuoàng maõi khoâng bieát bao laàn leân xuoáng, ñaønh loøng cam chòu, chöa töøng coù moät nieäm giaùc-ngoä taán-tu, ñeå caàu nguyeän giaûi-thoaùt. Neáu nay ñaõ ngaên khoâng giuùp hoï söï öa vui, nhaøm khoå maø laïi muoán cho hoï giaùc-ngoä ngay nôi töï-taâm, thì coù khaùc naøo eách ruoäng, caù gieáng, (59) ñaõ khoâng cho theâm nöôùc, maø laïi traùch noù sao chaúng troài leân…thì caøng theâm chìm ñaém ñoái vôùi söï traùch laø ích gì ?-Vì theá, neân chính trong caùi leõ khoâng khoå, khoâng vui, maø ñöùc Phaät chæ roõ ra coù caûnh khoå coõi vui, duøng phaùp “Chieát-phuïc” ñeå dieät-tröø moïi noãi khoå, baøy moân “Nhieáp-Thoï” laøm cho ñöôïc an vui. “Chieát-phuïc” laø khuyeán-khích chuùng si-meâ, laøm cho hoï sanh taâm nhaøm lìa; “Nhieáp-Thoï” thì nöng doã nhöõng tieáng bieáng treã, khieán hoï sanh loøng öa muoán. Vaäy sau nhöõng chuùng ñaõ ôû laâu trong caûnh khoå buøn-sinh (nguõ-ñuïc), môùi cheâ laø caûnh nhô-nhôùp, vöøa nghe coõi Phaät thanh-tònh trang-nghieâm môùi phaán-chaán caàu sanh. Chöøng ñoù môùi bieát raèng: Coõi naày laø ñoáng löûa lôùn, coõi kia laø ao nöôùc maùt. Thì leõ taát nhieân laø nhöõng chuùng-sanh ñaõ bò löûa phieàn-naõo thieâu ñoát töø laâu, nay haù chaúng neân traùnh coõi naày maø veà coõi kia ru. Phöông-tieän ñoä-sanh leõ phaûi nhö theá, ñaõ sanh veà nöôùc kia thaáy Phaät nghe Phaùp, ñaëng “Voâ-sanh-nhaãn” môùi ngoä baûn-taâm mình ñaây, xöa nay voán laø bình-ñaúng.
CHAÙNH-VAÊN: Boán: Vì ñeå giaùo-hoùa daãn daét haøng nhò-thöøa chaáp khoâng, chaúng tu Tònh-Ñoä laø bôûi do haøng nhò-thöøa vöøa chöùng ñöôïc leõ “Ngaõ-khoâng” lieàn sanh loøng ñaém- tröôùc (öa thích ), nghe noùi ñeán vieäc laøm cho coõi Phaät thanh-tònh, laø phaûi giaùo-hoaù chuùng-sanh thì loøng hoï khoâng ham muoán. Neân nay khieán hoï hoài boû taâm Tieåu-thöøa, ñeå höôùng veà Ñaïi-thöøa laø phaùt yù nieäm Phaät caàu nguyeän vaõng-sanh.
CHUÙ-GIAÛI: Vöøa chöùng ñöôïc leõ “Ngaõ-khoâng” laø haøng tieåu-thöøa chæ môùi giaùc-ngoä ñöôïc trong thaân nguõ-uaån khoâng coù caùi ngaõ laøm chuû, chôù chöa bieát caû nguû-uaån cuõng laø khoâng nöõa, neân môùi chaáp caûnh laø coù, roài chæ muoán traùnh khoûi caûnh oàn-aøo, troán veà caûnh vui vaéng-laëng. Neáu nghe noùi ñeán caûnh Tònh-Ñoä, ñeå cho chuùng-sanh nieäm Phaät sanh veà baèng caùch hoaù sanh, thì loøng khoâng öa thích. Nhö caùc haøng Thinh-Vaên, khoâng thaáy ñöôïc thaàn- löïc Phaät Loâ-Xaù-Na, vaø khoâng ñöôïc döï vaøo ñaïi-hoäi cuûa caùc vò Boà-Taùt, laø vì boån yù hoï khoâng hoan-nghinh veà choã noùi coâng ñöùc thanh-tònh caùc coõi Phaät trong möôøi phöông. Böïc Coå-Ñöùc noùi: Haøng tieåu-thöøa khoâng nhaän caùi loái noùi coù coõi Phaät khaùc(Di-Ñaø). Beân ñaïi-thöøa thì noùi coù voâ-soá coõi Phaät. Ñöùc Theá-Toân goïi ñöôïc tieåu-thöøa laø haøng “Ñoäc-thieän kyø-thaân”, (60) cuõng keâu laø boïn “Ñoän-caên A-La-Haøn”. Cho neân Phaät daïy hoï quaøy taâm ñoaïn-dieät, (61) tu haïnh Tònh-Ñoä, môùi bieát loøng bi-trí, söùc haïnh-nguyeän cuûa Phaät, Boà-Taùt roäng lôùn nhö theá, voâ cuøng nhö theá. Taâm khoâng ngaïi caûnh, caûnh chaúng ngaïi taâm, taát caû caùc phaùp, boån-taùnh noù töï khoâng, thaønh thöû troïn ngaøy ñoä-sanh, nhöng troïn ngaøy khoâng chaáp ñoä. Theá maø nhöõng keû chæ rieâng tu Thieàn-ñònh, khoâng nguyeän vaõng-sanh, thaät laø laàm laém vaäy !!
CHAÙNH-VAÊN: Naêm: Vì khuyeân caùc ngöôøi môùi phaùt-taâm thaønh Boà-Taùt ñaïo, neân gaéng tu nieäm Phaät, ñeå ñöôïc gaëp Nhö-Lai laø bôûi böïc môùi phaùt taâm haønh Boà-Taùt ñaïo (62), taâm ñaïi-thöøa aáy môùi kieán-laäp nhöng söùc thaéng-nhaãn chöa thaønh; cuõng nhö chim con loâng caùnh coøn yeáu, chæ neân chuyeàn caønh; vaø ñöùa con beù thô, caàn phaûi gaàn beân meï, khi maø Boà-Taùt ñaõ vaøo hoäi chaùnh-ñònh-tuï gaàn guõi ñöùc Theá-Toân, môùi ñaëng nhaãn-löïc, chöùng phaùp “Voâ-sanh” troïn thaønh quaû Phaät.
Baây giôø ngoài thuyeàn ñaïi-nguyeän vaøo bieån khoå ñoä-sanh. Nhö trong “Trí-Ñoä-Luaän” ñaõ noùi: Vaû chaêng tu Boà-Taùt ñaõ ñeán böïc luïc-truï, maø coøn thoái maát taâm ñaïi-thöøa, nhieàu kieáp laøm Thinh-Vaên. Xem nhö “tröùng-caù”, “boâng xoaøi” ñuû laøm göông soi roõ.
Neân bieát phaùp nieäm Phaät laø cha cuûa Boà-Taùt, vì sanh ñeû ra phaùp-thaân , cho ñeán caû Thaäp-ñòa Boà-Taùt, tröôùc sau chaúng lìa phaùp nieäm Phaät thì böïc sô taâm Boà-Taùt ñaâu neân töï cho laø ñuû, maø khoâng nguyeän vaõng-sanh ö ?
CHUÙ-GIAÛI: Boä “Trí-Ñoä-Luaän” noùi: Chuùng cuï-phöôïc phaøm-phu (63) daãu coù loøng ñaïi- bi muoán sanh trong ñôøi aùc-tröôïc ñeå cöùu-khoå cho chuùng-sanh, thaät laø voâ-lyù.Vì sao?-Vì phieàn-naõo quaù maïnh, maø chöa ñöôïc söùc nhaãn, taâm duyeân theo caûnh saéc, thinh raøng buoäc, phaàn mình ñaõ ñoaï trong tam-ñoà, thì ñaâu coù theå cöùu ñöôïc ngöôøi ?
Daàu cho ñöôïc sanh trong loaøi ngöôøi, nhöng ñoái vôùi quaû Phaät cuõng khoù ñaëng. Vì nhôø coù tu phöôùc-ñöùc boá-thí, trì-giôùi töø kieáp tröôùc, nay hoaëc ñaëng laøm vua, laøm quan, bò caùi phöôùc giaøu coù baét phaûi ham söôùng meâ vui! Ví daàu coù gaëp thieän tri-thöùc cuõng khoâng chòu tin theo, vì ngu-meâ phoùng-tuùng; taïo nhieàu toäi aùc, do ñaây phaûi ñoaï-laïc nöõa.
Laïi duï nhö hai ngöôøi ñoái vôùi vieäc cöùu keû bò ñaém nöôùc: moät ngöôøi voäi nhaûy ngay xuoáng nöôùc ñeå cöùu, thì caû hai bò chìm luoân. Moät ngöôøi bieát duøng phöông-tieän: Ñi laáy thuyeàn beø bôi ra cöùu-vôùt, caû hai ñeàu khoûi naïn. Ngöôøi môùi phaùt taâm Boà-Taùt muoán ñoä-sanh cuõng laïi nhö theá. Caàn phaûi gaàn-guõi Nhö-Lai, ñöôïc thuyeàn töø laø phaùp “Voâ-sanh-nhaãn” roài, môùi coù theå vaøo bieån khoå cöùu-ñoä chuùng-sanh, nhö ngöôøi kia ñöôïc thuyeàn; cöùu ñaëng naïn cheát ñaém.
Luaän aáy noùi: Ví nhö ñöùa beù neáu maø lìa meï, thì noù seõ teù xuoáng haàm, xuoáng gieáng, hoaëc khaùt söõa phaûi cheát. Laïi nhö chim con loâng caùnh coøn yeáu, chæ neân nöông caây chuyeàn caønh, khi loâng caùnh ñaõ cöùng-caùp roài, môùi coù theå bay lieäng giöõa hö-khoâng thung-dung töï-taïi ñöôïc.
Cuõng nhö phaøm-phu chöa coù söùc nhaãn, chæ neân chuyeân nieäm Phaät A-Di-Ñaø, cho ñöôïc chaùnh-ñònh (tam-muoäi). Luùc laâm-chung ñöôïc chaùnh-nieäm, quyeát-ñònh vaõng-sanh, thaáy Phaät, ñuû söùc nhaãn roài, trôû laïi trong coõi naøy ñeå cöùu-ñoä chuùng-sanh.
“Chaùnh ñònh tuï” laø: Ñeå löïa rieâng bieät vôùi taø-ñònh vaø baát-ñònh. Vì phaøm-phu, taø-ma, ngoaïi-ñaïo nhöùt ñònh khoâng coù phaàn ñaáy; böïc sô phaùt-taâm tu-haïnh Boà-Taùt, hoaëc taán leân Ñaïi-thöøa, hay lui xuoáng Tieåu-thöøa cuõng chöa nhöùt- ñònh. Nay ñöôïc An-döôõng cuûa Phaät A-Di-Ñaø roài, khoâng luaän phaåm-vò cao hay thaáp, ñeàu ñaëng böïc baát-thoái-chuyeån caû, môùi goïi laø chaùnh-ñònh.Chöõ “Tu” laø nhoùm, töùc laø moät nhoùm ngöôøi chaùnh-ñònh. Chính trong kinh noùi: “Caùc ngöôøi böïc thöôïng-thieän nhoùm hoäi”. Vì raèng ñaõ vaøo trong hoäi naày laø ñöôïc thaáy Phaät nghe phaùp.
Boà-Taùt luïc-truï coøn lui maát taâm Ñaïi-thöøa laø: OÂng Thaân-Töû phaùt-taâm tu-haïnh Boà-Taùt, ñaõ chöùng ñöôïc böïc truï thöù 6 (trong thaäp truï) cuûa Bieät-giaùo; nhôn gaëp luùc ngöôøi Baø-la-moân xin troøng con maét (64) nhaãn khoâng ñöôïc, lieàn thoái taâm Ñaïi-thöøa, luaân-hoài trong naêm ñöôøng (65).
“Nhieàu kieáp laøm Thinh-vaên” laø coù nhieàu vò nhö oâng Xaù-lôïi-Phaät chaúng haïn, ñaõ phaùt- taâm töø ñôøi Phaät Ñaïi-thoâng-trí-Thaéng, do nhaãn khoâng ñöôïc, neân phaûi lui suït taâm Ñaïi-thöøa, ñoïa xuoáng haøng Thinh-vaên nhieàu kieáp baèng soá vi traàn ñieåm ñeán nay.
Neân trong kinh noùi: Baày caù roøng-roøng, boâng xoaøi. Boà-Taùt sô phaùt taâm ba söï ñaây, trong caùi nhôn thì nhieàu, ñeán chöøng keát quaû chaúng coøn bao nhieâu. Daãn lôøi ñaây ñeå chæ roõ böïc sô taâm Boà-Taùt caàn phaûi gaàn-guõi ñöùc Nhö-Lai ñaëng choã nöông döïa vöõng vaøng, ñeå khoûi bò lui suït vaäy.
Phaùp nieäm Phaät laø cha cuûa Boà-Taùt laø: Trong kinh “Hoa-Nghieâm” quyeån thöù möôøi moät noùi: OÂng Oai-Quang ñoàng-töû, nhôn thaáy töôùng cuûa ñöùc Nhö-Lai maø ñaëng möôøi moùn lôïi-ích: Moùn ñaàu noùi: Ñaëng phaùp nieäm Phaät tam-muoäi (66) goïi laø phaùp-moân“Voâ-bieân-haûi-taïng”. Lôøi sôù kinh aáy noùi: Phaùp nieäm Phaät tam-muoäi laø cha cuûa Boà-Taùt, neân tröôùc nhöùt noùi ñoù. Bôûi do Boà-Taùt duøng phaùp phöông-tieän laøm cha (67) maø phaùp nieäm Phaät ñaây chính nhaèm thaät-söï, vì ñoù laø phöông-tieän; Laïi nieäm Phaät ñöôïc thaønh Phaät, vì ñoù laø hoät gioáng Thaân-sanh (68).
Thaäp-ñòa tröôùc sau laø: Trong vaên Thaäp-ñòa töø tröôùc ñeán sau, ñòa naøo cuõng noùi taát caû vieäc ra laøm, khoâng rôøi phaùp nieäm Phaät. Laïi noùi böïc “Vieãn-Haønh” ñòa (69) Boà-Taùt tuy bieát taát caû coõi nöôùc cuõng nhö khoâng coù, maø hay duøng haïnh thanh-tònh nhieäm-maàu, ñeå laøm trang-nghieâm coõi Phaät. (70) Trong kinh “Nhö-Lai baát tö-nghì caûnh-giôùi” noùi: OÂng Boà-Taùt ñeán luùc roõ bieát chö Phaät vaø taát caû phaùp ñeàu duy moät taâm löôïng, thì ñaëng söùc nhaãn tuyø thuaän, (71) hoaëc ñöôïc vaøo böïc sô-ñòa; ñeán khi boû thaân lieàn sanh vaøo theá-giôùi “Dieäu-Hæ”, (72) hoaëc sanh trong coõi Cöïc-Laïc thanh-tònh cuûa Phaät, neân Ngaøi Long-Thoï laø do böïc sô-ñòa (73) môùi ñöôïc vaõng-sanh. OÂng Ma-Ta-Kieät laø do ñaéc phaùp nhaãn môùi ñöôïc vaõng-sanh, chí nhö ñöùc Vaên-Thuø, Phoå-Hieàn (74) v.v… Cho ñeán heát thaûy caùc vò ñaïi Boà-Taùt ñoâng laém khoâng theå keå xieát, maø cuõng ñeáu phaùt nguyeän vaõng-sanh, huoáng chi böïc sô-taâm Boà-Taùt maø khoâng caàn vaõng-sanh ö ?
Ngaøi Vónh-Minh noùi: Muoán gaù thaân nôi ñaøi sen, ñeå lìa haún caùi khoå baøo thai nôi buïng meï, sanh veà nöôùc Cöïc-Laïc laø quoác-ñoä cuûa chö Phaät, ñaõ ñaéc phaùp thaàn-thoâng du-hí, (75) thì nhöõng ngöôøi aáy ñeàu laø ñaõ hieåu roõ ñöôïc töï-taâm roài, khoâng vò naøo khoâng daïy chuùng vaõng-sanh.
Ngaøi Thieân-Nhö noùi: Caùc ngöôi neáu giaùc-ngoä ñöôïc töï-taâm roài, thì vôùi vieäc vaõng-sanh veà Tònh-ñoä daãu söùc maïnh baèng ngaøn traâu, khoâng theå keùo laïi ñöôïc. Theá thôøi oâng Sô-phaùt-taâm Boà-Taùt, tuy laø hieåu roõ nhöng coøn caùch Phaät raát xa, neân chính phaûi caàu-nguyeän vaõng sanh khoâng neân treã vaäy.
CHAÙNH-VAÊN: Saùu: Vì thaâu nhieáp caû caùc caên lôïi, ñoän cuõng ñeàu thoaùt laø bôûi caùc phaùp-moân khaùc, coù moân quaù cao thôøi keû haï-cô khoâng phaàn nhôø, coù moân quaù thaáp thôøi khoâng hôïp vôùi söùc Thöôïng-caên, theá neân ñöùc Phaät ban ñaàu noùi kinh “Hoa-Nghieâm”, caùc böïc tieåu-caên nhö ñui nhö ñieác. OÂâng Öu-Ba-Ly ñem trí nhö löûa ñom-ñoùm ñeå xeùt, keát theâm toäi cho hai thaáy Bí-Soâ. Chæ coù moät phaùp moân nieäm Phaät naày, thöôïng-cô bay haï-caên cuõng ñöôïc goàm thaâu, vì ñeàu thích hôïp; khaù goïi raèng: Nhö vò thuoác A-Daø chöõa laønh muoân chöùng bònh; loø lôùn ñuùc thaønh ngaøn moùn ñoà; ñaâu khoâng phaûi laø cöûa töø bi môû roäng, phaùp phoå-ñoä khoâng boû soùt moät caên-cô naøo ?
CHUÙ-GIAÛI: Nhö ñui laø: Ñöùc Nhö-Lai luùc ôû trong röøng Theä-ña (76) dieãn noùi kinh
“Ñaïi-Hoa-Nghieâm”, luùc aáy caùc böïc Thöôïng-Ñöùc Thinh-Vaên nhö caùc oâng Thaân-Töû, Muïc-kieàn-Lieân v.v… laõnh-hoäi khoâng noåi, duï nhö ñui nhö ñieác, khoâng thaáy khoâng nghe chi caû (77) cho ñeán böïc Tích-Haïnh Boà-Taùt coøn noùi laø phôi mang (78). Ñaáy roõ bieát raèng vì phaùp-moân cao, ñaïo lyù ñaïi, maø caên-cô thì tieåu.
Keát theâm toäi laø: Trong kinh Tònh-Danh noùi: Coù hai thaày Bí-Soâ phaïm giôùi caên-baûn, baèng tröôøng-hôïp voâ-taâm ñeán phaùt loà saùm-hoái; OÂng Öu-Ba-Ly y luaät tieåu-thöøa ñeå ñònh toäi, laøm cho hai oâng chaúng giaûi ñaëng loøng nghi (79), OÂngTònh-Danh quôû raèng: Ngaøi Öu-Ba-Ly !Ngaøi chôù xem phaùp thöôøng laøm nhieãu-loaïn taâm kia, choàng theâm toäi cho hai thaày Bí-Soâ aáy.Ñöùc Vónh-Gia (80) pheâ bình trí soi xeùt cuûa Ngaøi Öu-Ba-Ly nhö löûa ñom-ñoùm, raèng ñaõ khoâng theå khai-ngoä choã meâ laàm cuûa hai oâng, maø trôû laïi laøm taêng theâm nöõa. Ñaây roõ bieát raèng vì phaùp-moân thaáp, maø caên-cô thaâm, giaùo-lyù laïi thieån.
Ngoaøi ra nhö ñem phaùp Baát-tònh-quaùn, laàm trao cho anh thôï reøn, phaùp soå-töùc ñem daïy cho ngöôøi giöõ moà (81) khoâng lôïi ích chi caû. Choã laäp moân kia, ñaây (Ñaïi-thöøa, Tieåu-thöøa) cuõng laïi ñeàu khaùc; maø caên-cô coù cao, thaáp, coù lôùn, nhoû theá noù khoâng hôïp heát ñöôïc. Chæ coù phaùp moân nieäm Phaät naày, ñaõ coù ba böïc, laïi coù chín phaåm, neân thaûy ñeàu ñoä thoaùt. Thaáu treân ngöôøi böïc thöôïng, thôøi ba taâm (82)troøn phaùt, ñeå ñi ngay vaøo quaû << Voâ-sanh >>. Thaáu döôùi ngöôøi böïc haï, thì ngöôøi nieäm thaønh coâng, cuõng ñöôïc sanh veà nöôùc kia vaäy. Chính raèng: Khoâng ngoaøi moät phaùp, maø kheùo hôïp caùc cô. Nhöõng trang haøo-kieät khoûi bò caùi xaáu hoå baèng caùch daèn xuoáng, keû thöôøng daân laïi ñöôïc söï lôïi ích voùi leân, soá laø ñoái vôùi phaùp trì danh nieäm Phaät ñaây khoâng coù caên-cô naøo maø chaúng thaâu; nghóa laø: Goàm nhieáp heát caùc loaøi höõu tình aáy vaäy.
A-Daø-Ñaø (83) laø teân vuïi thuoác beân Taây-Vöùc, chæ moät vò thuoác aáy, coù theå trò laønh caùc chöùng bònh. Duï nhö chæ moät phaùp trì danh nieäm Phaät, maø roài caùc bònh: nguõ-duïc, tam-ñoäc, voâ-löôïng phieàn-naõo, cho ñeán nhöõng bònh coá-chaáp cheânh-leäch cuûa tieåu-thöøa ngoaïi ñaïo ñieàu tieâu tröø taát caû.
Loø lôùn laø: Trong moät loø lôùn haàm ñuùc muoân moùn, ñeàu thaønh ñoà caû. Duï nhö: Chæ moät phaùp trì danh nieäm Phaät, tuyø theo caên-cô daàu lôïi, daàu ñoän, laø haïnh tu cuûa moãi ngöôøi, chôù cuõng ñeàu ñöôïc vaõng-sanh veà trong chín phaåm ñeàu ñaëng böïc baát thoái caû.
Roäng lôùn laø: Trong saùch Chaâu-Dòch, queû kieàn noùi laø Ñaïi-sanh, queû khoân noùi laø Quaûng-sanh. Nay phaùp moân trì danh nieäm Phaät khoâng moät chuùng-sanh naøo maø chaúng ñoä. Duï nhö trôøi khaép che, ñaát khaép chôû, ñeàu nuoâi goàm chöùa caû muoân loaøi. Loøng chí töø khoâng phaân bieät löïa choïn, neân goïi laø phaùp “Phoå-Moân”.
CHAÙNH-VAÊN: Baûy: Vì hoä trì ngöôøi tu-haønh nhieàu chöôùng naïn ñeå khoûi bò sa-ñoaï laø: Bôûi ñôøi maït phaùp roài, neân ngöôøi tu-haønh hay maéc nhieàu chöôùng-naïn, neáu moät phen thieáu chaùnh-kieán, lieàn sa ngaõ vaøo caùc ñöôøng taø. Nhôø nguyeän löïc oai-thaàn ñöùc Phaät kia gia-hoä cho ngöôøi tu, ôû trong haøo-quang cao caû che chôû, khoûi bò ma söï khuaáy roài, vaø Phaät Ngaøi hoä nieäm cho maõi ñeán luùc Ñaïo thaønh. Cho neân bieát raèng heã chaùnh nieäm phaân minh, ma-vöông khoâng khuaáy roái, ví nhö ñoà hình con Baïch-Traïch töø quaùi, göông baùu deïp yeâu (yeâu khoâng troán ñaëng) (84).
CHUÙ-GIAÛI: Ña chöôùng naïn laø gì ? Ngöôøi tu-haønh trong khi ngoài thieàn-ñònh, quaùn-töôûng kích-phaùt, neân ngu-aám noù hay sanh ma-chöôùng (85). Nhö trong kinh “Laêng-Nghieâm” coù chæ 50 thöù ma. Coù caâu: Khoâng sanh taâm töôûng Thaùnh, goïi laø Thieän-caûnh-giôùi; baèng moùng taâm töôûng Thaùnh lieàn maéc vaøo boïn taø. Neân bieát heã taâm chaùnh-kieán hôi keùm, thì taø ma löøng leân, ñaõ khoâng ích maø coøn laïi bò toån haïi, muoán taán leân trôû laïi sa xuoáng. Do ñaây, nhöõng keõ caên-cô thaáp keùm khoâng daùm hoïc ñaïo (tham-thieàn)
Theá maø nay ñaây ngöôøi nieäm Phaät seõ nhôø ñaïi-nguyeân, ñaïi-löïc cuûa Phaät nhieáp-thoï, hoä-trì cho. Oai thaàn cuûa Phaät khoâng theå so löôøng, khoâng coù thieân-ma naøo daùm can-phaïm ñeán, daàu coù Ma-söï saép ñeán roài thì noù cuõng töï tieâu-dieät.
Laïi trong kinh noùi: Ngöôøi nieäm Phaät coù Haøo-quang cuûa Phaät soi vaøo mình, aùnh saùng chung quanh caùch boán möôi daëm, neân ma khoâng theå xaâm-phaïm ñöôïc do vì nhôø söùc Phaät A-Di-Ñaø vaø möôøi phöông Phaät thöôøng hoä-nieäm, maõi töø ngaøy phaùt-taâm, cho ñeán khi thaønh Ñaïo, töø tröôùc ñeán sau moãi vieäc ñeàu laønh caû. Bôûi do chaùnh nieäm phaân-minh, daàu ma coù ñeán cuõng deã bieát deã tröø; chaúng phaûi saùnh nhö haïng ngöôøi ñaém öa ngoài tònh, chaáp laáy caûnh khoâng, trong taâm khoâng töï chuû, gaëp ma khoâng bieát, ñeå ñeán noãi nhaäp taâm aáy vaäy.
Ñoà hình Baïch-traïch vaø göông baùu laø: Duøng hai duï ñaây ñeå roõ yù raèng: Chaúng nhöõng chæ nhôø söùc hoä-trì cuûa Phaät, maø laø caàn nhôø söùc nieäm cuûa mình nöõa. Coùù con Thaàn thuù (chuùa yeâu) teân Baïch-Traïch bieát noùi tieáng ngöôøi roõ ñöôïc taùnh tình muoân vaät, caùc taø-tinh heã troâng thaáy boùng noù lieàn troán maét. Neân noùi: Nhaø naøo coù ñoà hình Baïch-Traïch, quyeát khoâng coù caùc loaøi yeâu quaùi nhö vaäy
Laïi con tinh treân nuùi, con quæ ngoaøi ñoàng, chuùng noù coù theå bieán ñuû thöù hình (86), ñeå doái gaït moïi ngöôøi, nhöng noù khoâng theå bieán hieän hay laø taøng hình tröôùc göông baùu ñöôïc. Duï nhö ngöôøi nieäm Phaät: heã chaùnh nieäm hieän tieàn, trí-hueä saùng-suoát, taát caû thieân-ma, taâm-ma (87), ñeàu khoâng daùm khuaáy phaù ñöôïc.
CHAÙNH-VAÊN: Taùm: Vì chính chæ ngay nôi caùi Taâm höõu-nieäm, ñaëng chöùng vaøo lyù voâ nieäm laø: Taâm voán voâ nieäm, maø coù nieäm thì sai. Nhöng vì chuùng-sanh töø voâ-thæ ñeán nay taäp-quaùn voïng-töôûng quaù ö laâu ñôøi, chöa deã gì voäi döùt lieàn ñi ñöôïc, nay daïy cho chuùng nieäm Phaät, chính nhö: Laáy thuoác ñoäc noï ñeå giaûi thuoác ñoäc kia, vaø duøng binh ta ñeå ñaåy lui binh ñòch: bònh laønh, giaëc yeân, cuõng nhö thaân heát bònh, laïi khoâng coù thaân maïnh naøo khaùc; töùc laø: Nguyeân keû giaëc cöôùp chính laø con ruoät cuûa nhaø ta.
CHUÙ-GIAÛI: Trong “Khôûi-Tín-Luaän” noùi: Taâm voán ly nieäm, maø khôûi nieäm leân ñeå nieäm Phaät, ñaâu khoûi töï laøm khuaáy roái laïi taâm mình ö? Trong “Phaät-Taïng-Kinh” noùi: Khoâng caûm-giaùc khoâng quaùn-nieäm goïi laø: Nieäm Phaät. Khoâng nghó töôûng: Khoâng noùi naêng goïi laø nieäm Phaät, maø khôûi nieäm ñeå nieäm Phaät, ñaâu khoâng trôû laïi traùi vôùi taâm Phaät ? Nay ñaây baûo raèng: Baët caùc nieäm giaùc-quaùn (voïng-nieäm), laø thieät töôùng nieäm Phaät, lyù aáy raát ñuùng. Song taâm tuy ly-nieäm, nhöng maø ñaõ bò voâ-minh nhieãm-oâ taâm-theå, voïng-nieäm noái chuyeàn, nhö chöùng bònh baûy naêm (88), daân loaïn laâu ngaøy, neân goïi taäp-quaùn (thoùi quen). Nay muoán gaéng-göôïng daèn eùp khieán cho noù laäp töùc yeân-tònh, thì ra döùt ñoäng veà tònh, caøng döùt caøng ñoäng. Daàu thoâ-nieäm taïm ngöøng, nhöng teá-nieäm vaãn coøn tíc-taéc. Theá maø nhaän cho laø phaûi, ñaâu chaúng laàm laém ö ?
Ñeå coøn ñòa vò phaøm-phu, chöa coù theå döùt voïng-löï, queân duyeân traàn (89), ñaâu khoâng ngay nôi duyeân-löï aáy ñeå taán-tu, cho neân duøng taâm nieäm Phaät ñeå taán-coâng voïng-nieäm: Nieäm moät tieáng Phaät ñaõ caûi ñoåi traêm ngaøn muoân öùc caùc taïp-nieäm kia vaäy. Huoáng chi voïng töø chôn khôûi, nhö soùng do nöôùc sanh; töùc nieäm töùc khoâng, roõ-raøng baøy nguyeân baûn-theå voâ-nieäm. Khoâng phaûi ngoaøi voïng-nieäm maø rieâng ñaëng quaû Boà-Ñeà. Neân noùi muoân phaùp luoáng doái, chæ laø nhöùt taâm, neáu ngoä ñöôïc lyù nhöùt taâm, thì maét ngoù ñaâu cuõng ñeàu laø Boà-Ñeà caû.
Duï nhö thaân bònh, khi laønh roài goïi ñoù laø thaân maïnh, daân loaïn yeân roài goïi ñoù laø löông daân, neáu boû voïng-nieäm ñeå rieâng tìm chôn taâm, thì khaùc naøo thaày thuoác laøm cheát thaân ngöôøi bònh roài môùi trò laønh bònh, vaø nhaø chaùnh-trò toan gieát caû nöôùc roài môùi an-ninh cho daân, ñaâu coù leõ vaäy ru ?
CHAÙNH-VAÊN: Chín: Vì caùch chi daïy raát kheùo laø chôn caàu vaõng-sanh maø thieät ra laø ngoä lyù voâ-sanh böïc thaát-ñòa Boà-Taùt vöøa goïi laø ñaéc caùi hieän-töôùng voâ-sanh-nhaãn, böïc Baùt-ñòa môùi ñaëng lyù voâ-sanh. Neáu muoán dieät gaáp söï höõu-sanh ñeå caàu lyù voâ-sanh, caøng caàu caøng xa. Nay phaûi duøng phaùp caàu-sanh Tònh-ñoä môùi ngoä ñöôïc lyù voâ-sanh, vaøo choã coù, maø ñöôïc choã khoâng, töùc nôi phaøm thaønh böïc Thaùnh, khaù goïi raèng: “Lôøi hay thaáu ñaïo lyù, thuoác quyù ñoåi xaùc tieân”.
CHUÙ-GIAÛI: Vöøa hieän töôùng laø: Nhö trong kinh Hoa-Nghieâm noùi: Möôøi ñòa, ñòa naøo cuõng ñeàu coù noùi raèng ñaëng voâ-sanh; nhöng chaùnh-thöùc laø veà böïc Baùt-ñòa môùi thieät ñaëng, coøn Thaát-ñòa chæ noùi laø Tònh-voâ-löôïng, thaân, khaåu, yù môùi ñaëng Voâ-sanh phaùp-nhaãn Quang-minh.
Lôøi sôù giaûi-thích vaên treân cuûa kinh aáy laïi noùi: Baùt-ñòa Boà-Taùt môùi chính thöùc ñaëng.
Voâ-sanh phaùp-nhaãn. Chöù ñoái vôùi “Voâ-sanh phaùp-nhaãn cuûa kinh kia, thì, ôû ñaây böïc thaát-ñòa Boà-Taùt laø môùi ñöôïc caùi minh-töôùng cuûa “Phaùp-nhaãn” noù hieän-tieàn, chöù thöïc ra laø chöa thieät ñaëng. Nhö lôøi sôù trong Quaùn-kinh noùi: Voâ-sanh töùc thuoäc böïc sô-truï, yù löôïc ñoàng nhö ñaây. Nhaãn ñeán Baùt-ñòa, lìa taát caû nhöõng ñieàu phaân bieät cuûa Taâm-yù vaø YÙ-thöùc, môùi goïi laø thieät böïc voâ-sanh phaùp-nhaãn.Vaäy neân bieát: Vôùi quaû voâ-sanh-nhaãn, böïc Thaùnh nhö thaát-ñòa coøn khoù ñöôïc, huoáng chi laø chuùng phaøm ö ?!
Caøng xa laø: Nhaøm chaùn söï sanh soáng laø khoå, voäi muoán kíp dieät caùi coù sanh soáng ñoù ñeå veà nôi caùi khoâng sanh, nhöng caùi dieät ñoù noù khoâng phaûi caùi chôn dieät, thì chæ theâm hoaøi coâng nhoïc-nhaèn, roát roài thaønh ra troâi laên trôû laïi. Tyû nhö caùi ñònh nghieäp laøm traâu chöa heát, daàu phaù cho hö caùi xe noï…chuû laïi saém nöõa, lôøi xöa ñaõ duï roõ theá.
Kinh naày noùi: Chuyeân loøng nieäm Phaät, phaùt nguyeän vaõng-sanh, ñaõ sanh veà nöôùc kia roài, hoa nôû thaáy Phaät, töï bieát ñöôïc boån taâm cuûa mình voán laø khoâng sanh, thì daàu coù phöông-tieän caàu sanh cuõng chaû ngaïi gì ?-Neân coù caâu: Töng-böøng caàu sanh, maø khoâng heà traùi vôùi lyù voâ-sanh; troïn ngaøy nguyeän sanh maø taâm vaãn chöa töøng sanh theá môùi goïi laø thieät ñöôïc quaû voâ-sanh.
Do nôi höõu-sanh maø toû ñöôïc lyù voâ-sanh, neân noùi vaøo choã coù, maø ñaëng choã khoâng; coù sanh laø thuoäc veà phaøm-phu, nhöng nhôø coù sanh môùi chöùng ñaëng quaû voâ-sanh, neân noùi: Töùc nôi phaøm thaønh ñöôïc Thaùnh. Tôùi ñöôøng veà nhaø, tieàm sieâu maät ñoä, (ai ñi naáy ñeán baèng moät caùch ngaàm kín), khoù nghó khoù baøn, neân noùi: Lôøi hay thaáu lyù ñaïo; boãng choác ñoåi dôøi, nhö: Töø nôi ñaát baèng, bay leân caûnh tieân, ngöôøi thöôøng daân trôû thaønh ngöôøi sang caû, neân noùi: Thuoác quí ñoåi xaùc tieân. Theá maø boø lôøi hay (lôøi Phaät daïy nieäm Phaät), chaáp laáy lôøi luoáng, boû vò thuoác tieân maø uoáng laáy thuoác ñoäc, haù chaúng ñaùng thöông laém ru?
CHAÙNH-VAÊN: Möôøi: Vì chæ roõ ñöôøng taét tu-haønh, laïi ñöôøng taét trong ñöôøng taét.
Ñaây coù hai nghóa: Nghóa thöù nhöùt laø caùc moân hoïc ñaïo, muoân daëm xa xoâi; coøn nieäm Phaät vaõng-sanh, xöa keâu laø ñöôøng taét. Song , moät phaùp nieäm Phaät laïi coù nhieàu moân. Nay phaùp trì-danh ñaây thieät laø trong ñöôøng taét, taét maø caøng taét. Ví nhö: Chim Haïc tung mình, ñaâu kòp Ñaïi-Baèng caát caùnh, ngöïa Kyùø ruoåi voù, ñaâu baèng Roàng chuùa vöôn bay, khoâng gaáp khoâng ñi maø mau, maø ñeán, laø taét trong ñöôøng taét vaäy.
CHUÙ-GIAÛI: Hai nghóa aáy: 1) So saùnh veà nhieàu moùn tònh-nghòeäp. 2) Laø löïa kinh Tieåu –boån, ñeå rieâng bieät vôùi kinh Ñaïi-boån giöõa Boån-Boä, neân noùi ñöôøng taét trong ñöôøng taét. Ñöôøng taét laø gì ?-Töùc laø con ñöôøng ngaén ñi baêng ngang mau ñeán, goïi laø taét. Ñöôøng ngaén laø ví duï laø phaùp moân nieäm Phaät, söùc laøm raát deã-daøng; mau ñeán laø ví duï nieäm Phaät coâng thaønh raát mau choùng.
Ngaøi Thieân-Ñaïo Ñaïi-sö coù laøm baøi keä noùi: “Duy coù ñöôøng taét tu haønh laø chæ nieäm A-Di-Ñaø Phaät, theá thoâi”.-Neân noùi: Tu caùc moân khaùc, goïi laø: Doïc ra ba coõi, coøn nieäm Phaät caàu vaõng-sanh, keâu laø ngang ra ba coõi. Duï nhö con kieán hay con moït chaúng haïn, ôû trong caây tre, ñuïc beà doïc thì phaûi traûi qua töøng maét, töøng loùng khoù thoâng, ñuïc beà ngang thì moät loã thaáu phuûng ra ngoaøi lieàn. Theá ñem caùc moân tu khaùc so vôùi moân tu nieäm Phaät naày, thì, phaùp-moân nieäm Phaät raát laø mau keát-quaû hôn cuõng nhö theá.
Song phaùp-moân nieäm-Phaät laïi coøn chia ra laøm nhieàu moân nhö trong vaên sau seõ giaûi: Töø Thaät-töôùng nieäm-Phaät, coù boán moùn, cho ñeán muoân haïnh hoâì-höôùng v.v…
Vôùi taùnh “Phaät Thaät-töôùng”, daàu raèng moãi ngöôøi saün coù. Nhöng vì chuùng-sanh phaàn nhieàu bò nghieäp-chöôùng quaù naëng, soá ngöôøi toû ngoä ñöôïc taùnh Phaät aáy thì chæ phaàn ít, neân sau ñaây keå ra vaøi moân, nhö: Tu phaùp nieäm-Phaät baèng caùch “Quaùn-töôûng-Phaät” ñeán luùc caát töôïng ñi, hoaëc khi chaúng coù töôïng tröôùc maét, thì laïi khoâng thaáy caùi nhôn tu aáy, thaønh ra giaùn ñoaïn. Tu phaùp nieäâm-Phaät baèng caùch “Quaùn-töôûng” thì taâm thoâ caûnh teá, dieäu-quaùn khoù thaønh. Tu phaùp nieäm-Phaät baèng caùch laøm muoân haïnh thì söï laøm quaù ö beà-boän, chi cho khoûi naëng ñaâu sa ñaáy.
Duy coù moät phaùp nieäm-Phaät baèng caùch trì-danh ñaây laø tieän lôïi thaúng taét. Heã nieäm Phaät ñöôïc noái luoân, lieàn ñöôïc vaõng-sanh. Coå-Ñöùc ñaõ noùi: Mieãn ñöôïc thaáy Phaät A-Di-Ñaø, lo gì khoâng toû ngoä “Taùnh Phaät Thaät-Töôùng”.Theá maø khoâng mong caàu oâng “Phaät Thaät-Töôùng” maø oâng “Phaät Thaät-Töôùng” hieän baøy roõ reät. Neân phaùp moân nieäm Phaät laø ñöôøng taét cuûa phaùp tu-haønh, maø phaùp trì-danh laïi laø ñöôøng taét trong phaùp nieäm Phaät vaäy.
Chim Haïc lieäng ñaõ hôn chim thöôøng, maø ñaâu baèng chim Ñaïi-Baèng moät phen caát caùnh; ngöïa Kyù ruoåi dong tuy hay hôn ngöïa khaùc nhöng ñaâu kòp roàng bay. Hai vaät treân ñeàu duï phaùp nieäm Phaät, hai vaät döôùi ñeàu duï phaùp trì-danh nieäm Phaät vaäy.
“Chaúng mau chaúng ñi” laø, trong kinh dòch lôøi heä töø noùi: Lyù cuûa kinh-dòch, khoâng suy-nghó khoâng taïo laøm, laø caùi leõ vaéng laëng khoâng lay ñoäng heã coù caûm laø lieàn thoâng-suoát caû trong thieân-haï, neáu chaúng böïc trí-thaàn trong thieân-haï thì ai maø döï bieát vieäc ñaây? Duy coù böïc Chí-Thaàn maø thoâi, vì böïc Chí-Thaàn khoâng gaáp maø mau choùng, vaø khoâng ñi maø ñeán lieàn. YÙ noùi gaáp roài môùi mau, ñi roài môùi ñeán laø caùi vaät taàm thöôøng.
Theå xuû queû coû thi laø vaãn vaéng-laëng, khoâng suy-nghó khoâng taïo laøm, nhöng heã coù caûm lieàn thoâng, theá môùi goïi khoâng gaáp maø mau, khoâng ñi maø ñeán; coù caùi hay maàu-nhieäm hôn muoân vaät, neân goïi laø Chí-Thaàn.. Daãn lôøi Kinh-Dòch ñaây ñeå chæ roõ: Caùc phaùp-moân nieäm Phaät, tuy ñoàng noùi vaõng-sanh, nhöng vì söùc tu hôi khoù hôn, vaø thôøi gian cuõng laâu hôn, theá laø tyû phaûi ñi gaáp, môùi ñeán môùi mau ñöôïc. Tu phaùp trì-danh nieäm Phaät naày thôøi khoâng keå naêm, thaùng, khoâng luaän nhieàu coâng, mieãn nieäm laøm sao chæ trong baûy ngaøy cho ñöôïc nhöùt-taâm, lieàn sanh veà nöôùc kia, chaû bieát sao maø leõ thaàn-dieäu hay ñeán toät böïc nhö theá naøy !
Neân lôøi “sao” trong Phaåm Phoå-Hieàn Haïnh-Nguyeân coù noùi:Trong Ñaïi-Taïng coù treân caû maáy boån, hoaëc Kinh, hoaëc Luaän, cuõng ñeàu noùi caùi tu nhaân nieäm Phaät. Song ñeàu daïy phaûi sieâng tu, chöùa coâng boài ñöùc cho nhieàu, môùi ñöôïc vaõng-sanh. Kinh naøy chæ daïy trì danh hieäu ñöôïc nhöùt-taâm, lieàn leân böïc baát-thoái, ñaâu khoâng phaûi taét maø laïi taét sao ?
CHAÙNH-VAÊN: Nghóa thöù nhì laø trong “Voâ-löông-thoï” keå nhieàu y baùo, chaùnh-baùo, cheùp ñuû caùc pheùp tu-trì. Nay kinh Di-Ñaø ñaây choïn choã giaûn-tieän, boû choã phieàn-phöùc, laáy choã toùm-taét, bao goàm choã saâu roäng, khoâng noùi chi khaùc, chæ daïy phaùp trì-danh, mieãn sao nieäm ñöôïc nhöùt-taâm, laø lieàn sanh nöôùc Cöïc-Laïc. Neân noùi: Giaûn-dò caøng giaûn-dò, nhieäm-maàu caøng nhieäm-maàu, ñöôøng taét trong ñöôøng taét vaäy.
CHUÙ-GIAÛI: Vôùi kinh “Voâ-löôïng-thoï” seõ thaáy roõ trong hai moân “Boä-Loaïi” vaø”Dòch-Thích”, bôûi ñoái vôùi kinh naày, neân ngöôøi ñôøi keâu kinh kia laø Ñaïi-Boån, vì boä tuy ñoàng nhöng roäng, heïp coù khaùc nhau. Kinh kia vì ngöôøi öa roäng. Phaät noùi roäng; kinh naày vì ngöôøi öa heïp, Phaät noùi heïp. Nhöng lôøi tuy toùm-taét maø lyù raát roõ-raøng, söï daàu ñôn-sô, maø coâng ñöôïc boäi-thaéng. Nhö trong kinh Ñaïi-Boån roäng luaän vieäc laøm caùc ñieàu phöôùc thieän, coøn kinh naày chæ noùi heã chaáp trì danh-hieäu, töùc laø ña-phöôùc, ña-thieän. Kinh Ñaïi-Boån coøn phaân ba böïc; maø kinh naøy noùi, heã ñöôïc sanh veà nöôùc kia, ñeàu ñöôïc böïc “Baát-thoái-chuyeån” nôi quaû Boà Ñeà. Theá neân phaùp trì-danh nieäm Phaät, chaúng nhöõng laø choã thieát-yeáu trong caùc phaùp-moân nieäm Phaät, maø chính laø choã raát thieát-yeáu trong boä kinh Di-Ñaø naày. Neân noùi : Phaùp, trong caùc phaùp thaäm thaâm vi-dieäu, phaùp nhieäm-maàu trong caùc phaùp nhieäm-maàu, ñöôøng taét trong nhöõng con ñöôøng taét aáy vaäy.
CHAÙNH-VAÊN: Nhö treân trong khoa Bieät noùi möôøi nghóa, laïi laáy chín nghóa tröôùc laø Thoâng (chung), moät nghóa sau laø Bieät (rieâng). Goàm luoân caû nghóa cuûa phaàn Toång vaên tröôùc ñeå laøm Sôù nhôn laäp giaùo cuûa kinh naày.
CHUÙ-GIAÛI: Thoâng laø : Nhöõng kinh chung cuøng noùi roõ veà phaùp-moân Tònh-Ñoä, ñeàu vì ñoàng moät nhôn ñaây. Bieät laø : Rieâng chæ noùi roõ veà kinh naày, chuù troïng phaùp trì-danh, do vì duøng phaùp trì-danh laøm nguyeân nhôn. Toång laø: Töùc nhö vaên tröôùc, toùm noùi roõ taát caû caùc kinh, ñeàu vì moät ñaïi-söï laøm nguyeân-nhôn.
Coùn noùi veà caùi yù maø Phaät Thích-Ca. Ngaøi noùi ra kinh naày laø coát vì : 1) Ñeå daïy chuùng-sanh nieäm Phaät ; 2) Ñeå daïy chuùng-sanh trì-danh nieäm Phaät; 3) Ñeå daïy chuùng sanh nieäm Phaät baèng caùch trì-danh maø ñöôïc vaøo tri-kieán cuûa Phaät, cho roõ nhöùt taâm baát loaïn, ñaây laø moät ñaïi-söï maø thoâi ; vaäy neân ñaây hieäp laïi ba coát yeáu treân ñeå laøm choã sôû nhôn laäp-giaùo cuûa boä kinh naày.
TAÏNG-GIAÙO ÑAÚNG NHIEÁP (phaân ra laøm ba phaàn):
1.- Taïng-nhieáp. Kinh naày thuoäc veà taïng naøy ?
2.- Giaùo- nhieáp. Kinh naày thuoäc veà giaùo naøo ?
3.- Phaàn- nhieáp. Kinh naày thuoäc veà phaàn naøo ?
I.-TAÏNG-NHIEÁP
CHAÙNH-VAÊN : Ñaõ bieát Phaät noùi kinh naày coù nguyeân nhôn nhö theá; nhöng chöa bieát kinh ñaây ñoái trong : Phaàn Taïng-Giaùo noù thuoäc veà ñaâu ?
Noùi veà Taïng coù hai : 1.-Tam-Taïng ; 2.-Nhò-Taïng.
Tröôùc noùi : 1.-Tam-Taïng laø :
a) Taïng Tu-Ña-La.
b) Taïng Tyø-Naïi-Da.
c) Taïng A-Tyø-Ñaït-Ma
Nay kinh ñaây (Di-Ñaø) thuoäc veà Taïng Tu-Ña-La. Bôûi caùc kinh cuõng ñeàu coù thaân thuoäc laãn nhau, nhöng kinh Di-Ñaø ñaây khoâng phaûi nhö caùc kinh kia.
CHUÙ-GIAÛI : Tieáng Phaïm noùi : Tu-Ña-La. Taøu dòch : Kheá-Kinh, töùc laø Taïng-Kinh, seõ giaûi thaáy trong ñeà-muïc vaên sau. Tyø-Naïi-Da, Taøu dòch laø “Ñieàu-Phuïc”, töùc laø Taïng-Luaät. A-Tyø-Ñaït-Ma, Taøu dòch laø : “Ñoái-Phaùp”, töùc laø Taïng-Luaän.
Hai taïng treân ñeàu coù nhieàu nghóa, ôû ñaây khoâng caàn laém, neân khoâng daãn giaûi. Thuoäc veà Tu-Ña-La laø ôû trong ba taïng : Kinh, Luaät, Luaän, maø Kinh Di-Ñaø ñaây thuoäc veà taïng kinh.
“Laãn thuoäc nhau” laø nhö kinh Hoa-Nghieâm thuoäc veà taïng kinh maø goàm caû taïng Luaät vaø Luaän, vì trong caùc phaåm thaäp taïng noùi roõ veà vieäc Giôùi-Luaät ; coøn caùc phaåm Vaán-Minh noùi roõ veà vieäc Luaän-nghò. Kinh Phaïm-Voõng thuoäc veà Taïng-Luaät maø goàm caû Taïng-Kinh, vì phaàn treân cuûa phaåm Taâm-Ñòa roäng noùi ngoâi böïc cuûa caùc vò Boà-Taùt. Coøn kinh khaùc so theo ñaây neân bieát.
Kinh ñaây ñaõ chaúng goàm Giôùi-Luaät laïi cuõng khoâng kieâm luaän-nghò, vì töø ñaàu chí cuoái, chuyeân noùi veà phaùp-moân nieäm Phaät, caàu sanh Tònh-Ñoä, neân noùi kinh ñaây, khoâng phaûi nhö caùc kinh kia.
CHAÙNH-VAÊN : Nhò-Taïng laø :
a) Boà-Taùt taïng.
b) Thinh-vaên taïng.
Nay kinh Di-Ñaø ñaây thuoäc veà Boà-Taùt taïng ; caùc kinh cuõng coù laãn thuoäc nhau; nhöng kinh ñaây khoâng phaûi nhö caùc kinh kia.
CHUÙ-GIAÛI : Taïng Boà-Taùt vaø Taïng Thinh-Vaên seõ thaáy roõ trong phaàn “Thích-Vaên” sau coù giaûi. Taïng maø phaân laøm hai laø do vì taïng kinh coù Ñaïi-thöøa, Tieåu-thöøa, neân phaân ra laøm hai haïng ñeå thaâu thuoäc, ñoù laø phaùp; neáu öôùc veà ngöôøi thì coù ba böïc (tam-thöøa), cuõng phaûi phaân ra laøm ba taïng, vì böïc ngöôøi Duyeân-Giaùc, phaàn nhieàu chaúng nöông nôi kinh giaùo neân goàm trong böïc ngöôøi Thinh-Vaên, cho neân chæ coù hai taïng.
Nay thuoäc veà Boà-Taùt taïng, laø vì kinh ñaây dieãn noùi phaùp Ñaïi-thöøa, nhö : y-baùo, chaùnh-baùo ñeàu trang-nghieâm, tín, nguyeän vaõng-sanh v.v… taát caû ñeàu laø haïnh töï-lôïi, lôïi-tha, laø boån phaän cuûa Boà-Taùt, ñeå giaùo-hoaù chuùng-sanh, laøm cho coõi Phaät ñöôïc thanh-tònh.
Laãn thuoäc laø : Nhö kinh Hoa-Nghieâm thuoäc veà taïng Boà-Taùt, cuõng goàm caû Thinh-Vaên taïng, vì kinh kia bao haøm taát caû caùc böïc. Kinh Di-Ñaø ñaây böïc nhò-thöøa chaúng ñaëng vaõng-sanh (coõi Tònh-Ñoä) neân noùi khoâng phaûi nhö caùc kinh kia.
Coù ngöôøi hoûi : Theá sao trong vaên-kinh noùi : Ñöùc Phaät Di-Ñaø kia coù chuùng ñeä-töû Thinh-Vaên ?
Ñaùp : Ñaây chæ taïm coù, chôø roát thì khoâng, ñeán sau trong “Thích-Vaên” seõ bieän raønh.
Laïi hoûi : Chaân boû caûnh khoå, tìm veà caûnh vui, döôøng nhö rieâng veà phaàn töï-lôïi, ñaâu phaûi haïnh Boà-Taùt ?
Ñaùp : Caàu sanh veà Tònh-Ñoä, chính laø ñeå thaáy Phaät nghe phaùp, ñaëng voâ-sanh-nhaãn roài, trôû laïi coõi naày cöùu khoå chuùng-sanh aáy laø haønh Boà-Taùt, chôù khoâng phaûi caùi ñaïo cuûa Thinh-Vaên, nhö trong boä Thaäp-Nghi-Luaän, Ngaøi Thieân-Thaùi ñaõ noùi
2. – GIAÙO – NHIEÁP
CHAÙNH-VAÊN : Giaùo laø: Y theo Ngaøi Hieàn-Theâ ñònh phaân giaùo phaùp coù naêm phaàn laø: Tieåu, Thæ, Chung, Ñoán vaø Vieân. Nay kinh Di-Ñaø ñaây thuoäc veà Ñoán-Giaùo, maø cuõng goàm caû hai giaùo tröôùc laø Chung vaø Vieân.
CHUÙ-GIAÛI : Naêm giaùo laø : 1.– Tieåu-thöøa giaùo :
Noùi phaùp chæ chuyeân noùi “Nhôn-Khoâng”, (91) daàu coù luaän noùi “Phaùp-Khoâng” chuùt ít, nhöng cuõng chaúng maáy roõ-raøng ; vì y nôi luïc thöùc, tam ñoäc ñeå thaønh laäp caùi caên boån Nhieãm, Tònh, (92) neân chöa toät thaáu nguoàn goác cuûa “Phaùp-Khoâng” (93).
2.– Ñaïi-thöøa Thæ-giaùo : Do thôøi thöù hai chæ noùi “Phaùp-Khoâng” thôøi thöù ba noùi caû ba thöøa, nhöng khoâng höùa ñònh taùnh “Xieån-Ñeà” (94) ñöôïc thaønh Phaät, laø lôøi thuyeát phaùp chöa toät choã cöïc ñieåm cuûa böïc Ñaïi-thöøa, neân goïi laø : Thæ-giaùo. Trong ñoù coù ngöôøi thaønh Phaät, coù ngöôøi khoâng thaønh Phaät, neân laïi goïi laø : Phaàn-giaùo. Vôùi choã noùi thì, phaàn nhieàu noùi veà Phaùp-töôùng, ít luaän ñeán phaùp taùnh. Daàu coù noùi taùnh, cuõng coøn laø con soá töôùng. Bôûi y nôi taâm thöùc sanh dieät ñeå kieán-laäp ra caùc nghóa loaïi coù nguyeân-nhôn : Sanh-töû vaø Nieát-baøn.
3.–Ñaïi-thöøa Chung-giaùo : Do chæ ra lyù dieäu-höõu cuûa Trung-Ñaïo, neân noùi ñònh taùnh “Xieån-ñeà” ñeàu seõ thaønh Phaät, môùi noùi toät choã cöïc-ñieåm cuûa Ñaïi-thöøa neân goïi laø :
Chung-giaùo; vì ñuùng vôùi thaät-lyù, neân laïi goïi laø “Thaät-giaùo”. Vôùi choã noùi thì phaàn nhieàu luaän veà phaùp-taùnh, ít luaän ñeán Phaùp-töôùng. Daàu coù noùi ñeán “töôùng” ñi nöõa, nhöng cuõng hoäi veà “taùnh”. Bôûi caên-cöù nôi Nhö-Lai-Taïng taùnh noù tuøy theo voïng-duyeân cuûa taùm thöùc, ñeå thaønh laäp ra caùc nghóa.
4.–Ñoán-giaùo : Giaùo naày hoaøn-toaøn khoâng noùi ñeán phaùp-töôùng chæ noùi roøng veà Chôn-taùnh, heã laø nhöùt-nieäm baát-sanh töùc goïi laø Phaät chöù khoâng traûi qua thöù lôùp töøng böïc gì nöõa.
5.–Vieân-giaùo : Giaùo aáy thoáng-nhöùt caû boán giaùo tröôùc, söï lyù hoaøn-toaøn troïn veïn. Bôûi laäp tröôøng lyù-luaän nhö theá naày: Phaùp-giôùi nhieàu voâ cuøng taän, bieån taùng troïn veïn hôïp hoøa, khoâng ngaên ngaïi nhau, vôùi nhôn-duyeân sanh khôûi vì moät töùc taát caû ; taát caû töùc moät, töôøng töùc taùnh, taùnh töùc töôùng, taùnh töôøng nhieáp laãn nhau. Nhö caùi löôùi ngoïc (95) cuûa trôøi Phaïm-Vöông moãi aûnh chieáu truøng nhau thay nhau laøm chuû-quan, khaùch-quan baèng caùch nhieàu ñeán voâ cuøng voâ-taän.
Naêm giaùo noùi treân roõ nhö trong lôøi Huyeàn-Ñaøm kinh Hoa-Nghieâm ñaây sôï nhieàu khoâng daãn.
Kinh naøy thuoäc veà “Ñoán-Giaùo”. Trong moân nghóa-lyù sau coù giaûi.
Cuõng goàm caû tröôùc sau hai giaùo laø tröôùc thoâng “Chung-giaùo” bôûi do taát caû chuùng-sanh nieäm Phaät duø laø ñònh-taùnh Xieån-Ñeà ñeàu seõ laøm Phaät.
Sau goàm “Vieân-giaùo” laø cuõng trong moân nghóa lyù coù giaûi.
3. –PHAÀN – NHIEÁP
CHAÙNH-VAÊN : Phaàn laø möôøi hai phaàn giaùo. Nhö : phaàn Tu-Ña-La ; phaàn Kyø-Daï v.v… Nay kinh naày thuoäc veà hai phaàn : Tu-Ña-La vaø Öu-Ñaø-Na.
CHUÙ-GIAÛI : Phaàn laø töøng phaàn, bôûi vì nhöùt-ñôïi thôøi-giaùo cuûa Phaät coù chia ra töøng phaàn, ñeàu coù choã sôû-thuoäc.
“Kyø-daï” Taøu dòch “Truøng-tuïng”. Öu-Ñaø-Na Taøu dòch “Voâ-vaán-töï-thuyeát” trong 12 boä, ñaây sôï nhieàu, khoâng daàn (96). Noùi thuoäc hai phaàn : 1.- Thuoäc phaàn “Tu-Ña-La” vì laø Kheá kinh, 2.- Thuoäc phaàn “Öu-Ñaø-Na” vì laø khoâng ñôïi ai thöa thænh maø Ñöùc Phaät Ngaøi töï keâu oâng Thaân-Töû vaø chuùng hoäi noùi cho nghe.
NGHÓA LYÙ THAÂM QUAÛNG (phaân ra laøm ba phaàn) :
1.- Nhieáp-ñoán. (Goàm caû Ñoán-giaùo).
2.- Phaàn-vieân. (Goàm moät phaàn Vieân-giaùo).
3.- Baøng-thoâng. (Lan roäng caùc giaùo).
I.–NHIEÁP – ÑOÁN
CHAÙNH-VAÊN : Ñaõ bieát raèng kinh naày thuoäc veà “Ñoán-giaùo” vaø coù ít phaàn thuoäc veà “Vieân-giaùo”; chöù chöa bieát nghóa lyù hoaøn-toaøn nhö theá naøo.
Tröôùc noùi kinh naøy thuoäc veà “Ñoán-giaùo” ñoù, soá laø baûo : “Phaùp-trì-danh” lieàn “döôïc vaõng-sanh, mau sieâu, choùng chöùng”, vì khoâng quanh-co, (laâu daøi, chaäm treã ) neân kinh Di-Ñaø chính thuoäc “Ñoán-giaùo”.
CHUÙ-GIAÛI : Chính thuoäc nghóa “Ñoán” laø : Vì taát caû keû phaøm muoán chöùng leân böïc Thaùnh, söï ñoù raát khoù laém ! Vì ñöôøng ñaïo lyù quaù xa.
Nay chæ coù moät “phaùp-trì-danh” lieàn ñaëng vaõng-sanh, ñaõ vaõng-sanh roài, töùc thì ñaëng böïc “Baát-thoái”. Khaù goïi raèng : Ñôøi chæ troïn thaønh, moät ñôøi ñaëng xong. Ví nhö ñem ngoâi baùu trao ngay cho keû thöôøng daân, chaúng traûi qua giai-caáp vaø cuõng khoâng phaûi nhö loái voøng do cuûa Tieäm-giaùo, thì ñaâu saùnh kòp neân goïi kinh naày thuoäc veà nghóa “Ñoán”.
CHAÙNH-VAÊN : Hoaëc coù ngöôøi hoûi thaéc-maéc raèng : Kinh naày “Ñoán-giaùo” laø taâm khoâng sanh moät nieäm gì heát, töùc goïi laø Phaät. Nhö naêm phaùp, ba töï-taùnh ñeàu khoâng taùm thöùc, hai moùn voâ ngaõ ñeàu tröø. Theá maø nay “Phaùp trì danh nieäm Phaät” ñaây thì laïi coù nieäm; ñaõ coù nieäm: theá naøo goïi laø “ñoán” ñöôïc ?
Ñaùp : Do nhöùt taâm baát loaïn, chính goïi laø voâ-nieäm; neáu coøn coù nieäm, chaúng goïi laø nhöùt taâm, nhöng ñaõ ñöôïc nhöùt taâm roài, thì phaùp naøo laø phaùp chaúng vaéng-laëng?
CHUÙ-GIAÛI : Naêm phaùp laø : 1.- Danh ; 2.- Töôùng ; 3.- Voïng-töôûng ; 4.- Chaùnh-trí ; 5.- Nhö-nhö (97).
Ba töï-taùnh laø : 1.- Danh-töôùng: laø taùnh bieán keá-chaáp, 2.- Voïng-töôûng: laø taùnh duyeân tha khôûi. 3.-Chaùnh-trí nhö-nhö : laø taùnh vieân thaønh-thaät (98).
Baùt-thöùc laø: A-laïi-da, Maït-na vaø saùu thöùc; (nhaõn, nhó, tyõ, thieät, thaân, yù) hieäp thaønh taùm thöùc.
Hai voâ-ngaõ laø: Nhôn voâ-ngaõ vaø phaùp voâ-ngaõ (99).
Saép veà tröôùc, cuõng ñeàu thuoäc vaøo trong naêm phaùp caû. Roõ thaáy trong kinh Laêng-Giaø vaø caùc kinh, ñeàu khoâng, ñeàu tröø, caû naêm phaùp aáy coù choã goïi raèng : Thaân Phaät laø voâ-vi (khoâng hình töôùng) khoâng maéc vaøo caùc con soá, goïi laø Phaät Thaân. Moät nieäm khoâng sanh, töùc goïi laø Taâm-Phaät; aáy laø toân-chæ cuûa “Ñoán-Giaùo”. Nay noùi nieäm Phaät, thôøi nieäm hieäu Phaät, thuoäc veà Danh, coøn ñoái thaân Phaät, thuoäc veà Töôùng, nhôù nieäm Phaät kia, thuoäc veà Voïng-töôûng. Daàu cho tònh nieäm noái nhau, ñöôïc vaøo phaùp “Tam-ma-Ñòa” (chaùnh-ñònh) ñi nöõa; nhöng cuõng coøn thuoäc veà danh-töø “Chaùnh-trí-nhö-nhö “.
Vaû laïi phaân bieät laø Phaät, thuoäc veà thöùc-tình. Naêng-nieäm laø Taâm, sôû-nieäm laø Caûnh, thuoäc veø Nhôn vaø Phaùp; theá coøn chöa tröø ñöôïc töôùng höõu-ngaõ, huoáng laø vôùi töôùng voâ-ngaõ, leõ naøo tröø ñöôïc ö ?
Choã khoâng, choã tröø cuûa “Ñoán-Giaùo” kinh naày ñeàu coù caû. Do vì choã coù nieäm, cho neân hoï thaéc maéc laø chöa phaûi “ Ñoán”; chôù ñaây chính baûo laø voâ-nieäm kia maø! Bôûi do nhöùt-taâm baát-loaïn; thôøi chaúng chaáp coù taâm ñeå nieäm; chaúng chaáp khoâng taâm ñeå nieäm; chaúng chaáp caùi taâm baèng cuõng coù cuõng khoâng ñeå nieäm ; vaø chaúng chaáp caùi taâm baèng chaúng phaûi coù chaúng phaûi khoâng ñeå nieäm. Vaäy thöû hoûi lìa boán caâu aáy ra, laïi coù gì laø nieäm. Theá thì tuy goïi raèng nieäm Phaät, chôù vaãn nieäm maø voâ-nieäm vaäy. Nieäm maø voâ-nieäm, theá môùi goïi laø nhöùt-taâm. Caùi taâm nhö theá taâm noù cuõng khoâng taâm nöõa kia, chæ cöôõng keâu laø nhöùt, chöù thaät ra töôùng Nhöùt cuõng coøn khoâng, ñaâu tìm ñöôïc nhöõg con soá maø ngöôøi baûo : 5, 3, 8, 2. – Theá thôøi lyù nhöùt-taâm baát-loaïn ñaây, chaúng khaùc naøo “nhöùt-nieäm baát-sanh” ñaâu neân noùi kinh naày chaúng phaûi laø “Ñoán”?
2.- PHAÀN VIEÂN
CHAÙNH-VAÊN : Moät phaàn thuoäc “Vieân-giaùo” laø laäp-tröôøng cuûa Vieân-giaùo, vì trong boán moùn phaùp-giôùi, ba moùn tröôùc chung laãn caû caùc giaùo, moät moùn sau rieâng thuoäc veà Vieân-giaùo. Nay kinh naày : Vieân-giaùo toaøn-nhieáp, noù coù moät phaàn nhieáp thuoäc veà Vieân-giaùo. Bôûi vì noù chæ coù ít phaàn Vieân-giaùo, neân goïi thuoäc “Phaàn Vieân”.
CHUÙ-GIAÛI : Boán phaùp giôùi laø : 1.- Söï phaùp-giôùi ; 2.- Lyù phaùp-giôùi ; 3.- Söï lyù voâ ngaïi phaùp-giôùi. Vôùi ba phaùp giôùi naày caùc kinh ñeàu coù; 4.- Söï-söï voâ-ngaïi phaùp-giôùi (100) ñaây, thì ñaëc-bieät nhöùt laø rieâng moät kinh Hoa-Nghieâm coù thoâi, neân goïi laø “Nhöùt-thöøa Bieät-Giaùo”, Söï vaø Lyù voâ-ngaïi thì ñoàng vôùi “Ñoán” vaø “Chung”. Coøn söï-söï voâ-ngaïi thì chaúng ñoàng hai giaùo kia (ñoán vaø chung) vì rieâng ngoaøi nhöùt-thöøa trong “ñoàng-giaùo” kia, neân goïi laø “Bieät” (rieâng) chôù khoâng phaûi bieät laø “Bieät-giaùo” trong boán giaùo : Taïng, Thoâng, Bieät, Vieân (101).
Nay kinh Di-Ñaø ñaây coù moät phaàn thuoäc Vieân-giaùo laø do kinh Hoa-Nghieâm thì hoaøn-toaøn laø Vieân-giaùo ; coøn kinh Di-Ñaø ñaây, chæ coù ít phaàn thuoäc veà Vieân-giaùo. Ñoái vôùi phaàn ít aáy, xin sô-löôïc keå noùi ra coù 10 nghóa :
1.- Kinh Hoa-Nghieâm noùi: caû trong khí giôùi, töø maûy buïi, maûy loâng ñeán moät vaät höõu hình, voâ-hình ñeàu dieãn noùi phaùp-aâm maàu-dieäu. Kinh Di-Ñaø noùi: Nöôùc, chim, caây, röøng ñeàu rao phaùp “Nguõ-caên”, “Nguõ-löïc”, “Thaát-giaùc-chi”, “Baùt-thaùnh-ñaïo” caùc phaùp-moân (seõ roõ ôû sau ).
2.- Kinh Hoa-Nghieâm noùi : Trong maûy vi-traàn ñuû caû möôøi phöông-phaùp-giôùi huy- hoaøng voâ-taän. Ñaây thì nhö trong kinh Di-Ñaø-Ñaïi-Boån noùi : Vôùi trong moät caây “Baûo-Thoï”, thaáy 10 phöông coõi Phaät nhö boùng trong göông.
3.- Kinh Hoa-Nghieâm noùi : Chaúng heà cöû-ñoäng ra khoûi choán “Tòch-dieät ñaïo-traøng”, maø ñaõ ñi khaép phaùp-giôùi, neân noùi theå-töôùng vaãn yeân laëng nhö xöa, voán khoâng haønh-ñoäng chuùt gì sai khaùc, theá maø caùc phaùp-giôùi nhieàu nhö soá voâ-ñaúng voâ-löôïng, ñeàu ñaõ ñi khaép taát caû. Ñaây thì nhö trong kinh Di-Ñaø Ñaïi-Boån noùi : Ñöùc Phaät A-Di-Ñaø vaãn thöôøng ôû taïi caûnh Taây-phöông tònh-ñoä, maø cuõng coù ôû khaép caû coõi trong möôøi phöông.
4.- Kinh Hoa-Nghieâm noùi lôøi ví duï raèng: “Caây thuoác chuùa” (102) neáu ai thaáy caây aáy, maét ñöôïc thanh-tònh, cho ñeán nhó, tyõ, thieät, thaân, yù caû saùu caên, khoâng caên naøo maø chaúng thanh-tònh. Chuùng-sanh thaáy Phaät cuõng laïi nhö theá, laø do thaáy ñöùc Phaät Vieân-Giaùc, (103) nghe phaùp Phoå-moân nhôø thaàn löïc, saùu caên môùi ñöôïc thanh-tònh vaäy.
Kinh Di Ñaø noùi : Ñöùc Phaät A-Di-Ñaø ngoài nôi ñaây “Baûo-Thoï” ñaïo-traøng, vôùi caây baùu aáy keû thaáy, ngöôøi nghe, saùu caên ñeàu ñöôïc thanh-tònh.
5.- Kinh Hoa Nghieâm noùi: Chuùng-sanh trong taùm naïn, (104) ñeàu sieâu leân böïc Thaäp-ñòa, kinh Di-Ñaø noùi: Caùc chuùng-sanh trong Ñòa-nguïc, Ngaï-quæ Suùc-sanh, heã coù nieäm Phaät ñeàu ñöôïc vaõng-sanh.
6.- Kinh Hoa-Nghieâm noùi: Moät töùc taát caû, neân ñöùc Nhö-Lai coù theå ñoái vôùi moät thaân, ñeå hieän ra nhieàu ñaàu baèng soá “vi-traàn”, ôû trong nhieàu coõi Phaät baèng soá “baát-khaû-thuyeát”, trong moãi moät caùi ñaàu, hieän ra voâ soá löôõi, trong moãi moãi löôõi thoát ra voâ soá tieáng taêm, cho ñeán naøo vaên, töï, caâu, nghóa ñaày caû phaùp-giôùi. Kinh Di-Ñaø thôøi nhö Ñaïi-Boån noùi: Nöôùc Cöïc-Laïc kia coù voâ-löôïng hoa baùu, torng moãi ñoaù hoa phoùng ra ba möôi saùu öùc na-do-tha traêm ngaøn aùnh quang-minh; trong moãi quang-minh hieän ra 36 öùc na-do-tha traêm ngaøn thaân Phaät, khaép vì möôøi phöông chuùng-sanh ñeå thuyeát taát caû phaùp.
7.- Kinh Hoa-Nghieâm noùi : Ñöùc Loâ-Xaù-Na, Ñöùc Thích-Ca ñeàu hieän ra hai töôùng : Thaéng-öùng thaân, vaø Lieät-öùng-thaân (105). Ñaây thì nhö trong Quaùn-Kinh noùi : Ñöùc Phaät A-Di-Ñaø hieän thaân cao lôùn baèng soá 60 muoân öùc na-do-thahaèng sa do-tuaàn; maø thaày thaân Lieät-öùng baèng moät tröôïng saùu thöôùc treân “Ao baùt coâng ñöùc thuûy” (seõ giaûi roõ ôû sau).
8.- Kinh Hoa-Nghieâm noùi: Ñöùc Loâ-Xaù-Na Phaät laøm Giaùo-chuû. Ñaây thôøi nhö Ngaøi Thanh-Löông noùi: Ñöùc Phaät A-Di-Ñaø töùc laø Ñöùc Boån-sö Loâ-Xaù-Na.
9.- Kinh Hoa-Nghieâm noùi : Kinh Hoa-Nghieâm laø kinh “Ñaïi Baát Tö-Nghì” coøn kinh Tònh-Danh vaø caùc kinh laø “Tieåu-Baát Tö-Nghì” maø kinh Di-Ñaø thôøi laïi laø kinh “Baát-khaû Tö-Nghì coâng-ñöùc” vaäy thoâi, chöù chaû phaân laø “Tieåu hay Ñaïi” gì !
10.- Laäp tröôøng cuûa kinh Hoa-Nghieâm laø noùi: Chính nôi taâm phaøm-phu ñeå thaønh ngay trí baát-ñoäng cuûa chö Phaät. Kinh Di-Ñaø ñaây noùi: khoâng ngoaøi phaùp nieäm Phaät baèng caùch xöng-danh maø ñöôïc Phaät hieän tieàn. Theá thôøi kinh Di-Ñaø baèng böïc vôùi kinh Tònh-Danh vaø caùc kinh … ñoàng moät loaït vôùi kinh Hoa-Nghieâm.
Vì Vieân-giaùo troïn thaâu kinh naày (Di-Ñaø). Kinh naày moät phaàn thuoäc Vieân-giaùo, bôûi do nghóa coù ít phaàn thuoäc Vieân-giaùo, neân môùi goïi laø“Phaàn-vieân”.
3.- BAØNG THOÂNG (phaân ra laøm hai phaàn) :
1.- Quaùn-kinh.
2.- Chö-kinh.
QUAÙN – KINH
CHAÙNH-VAÊN : Tröôùc noùi kinh naày thoâng-ñoàng vôùi kinh “Thaäp-Luïc-Quaùn” ñoù laø bôûi coù ngöôøi chaáp raèng : 16 phaùp quaùn goïi laø Ñònh-Thieän, vôùi chaáp-trì danh hieäu goïi laø Taùn-Thieän. Nay vì leõ thoâng-ñoàng maø noùi, thì trong ñaây coù hai nghóa: 1.- Toång; 2.- Bieät.
Tröôùc noùi Toång laø Kinh Thaäp-Luïc-Quaùn caû 16 phaùp dieäu-quaùn, ñeàu chuû veà lyù nhöùt-taâm. Kinh Di-Ñaø ñaây troïng veà lyù nhöùt-taâm, chính hieäp vôùi yù kinh kia. Vì kinh kia nhöùt-taâm taùc-quaùn, kinh naày nhöùt-taâm xöng-danh; theá ñaâu ñaëng vôùi caû hai ñoàng qui veà LYÙ NHÖÙT-TAÂM, maø laïi taùn döông kinh kia, daèn eùp kinh naày. Roõ nhö trong lôøi Sôù Ngaøi Tònh-Giaùc ñaõ noùi …
CHUÙ-GIAÛI : Baøng-thoâng laø, khoâng phaân bieät Ñoán-giaùo hay Vieân-giaùo, chæ laáy nghóa-lyù thoâng ñoàng nhau giöõa caùc kinh Ñaïi-thöøa maø thoâi. Do vì kinh Thaäp-luïc-Quaùn laø kinh chuyeân-moân noùi veà Tònh-Ñoä, neân daãn ñeå noùi tröôùc.
Ñònh-Thieän, Taùn-Thieän laø: Ngaøi Coâ-Sôn phaân-phaân ra, cho 16 phaùp-quaùn laø Ñònh-Thieän. Ñoái vôùi kinh ñaây phaùp trì-danh cho laø Taùn-Thieän (106), chöù ñaây baûo raèng: “Nhöùt-taâm baát-loaïn” coù söï, coù lyù, chính nôi“Söï nhuùt-taâm” ñaõ chaúng phaûi hoaøn-toaøn Taùn-Thieän thay, huoáng chi laø “Lyù-nhöùt”.
Chính hieäp vôùi yù kia, laø kinh kia daïy tu 3 phaùp-quaùn nhö vaày: Taâm quaùn khoâng töùc khoâng, quaùn giaû töùc giaû, quaùn trung töùc trung, vöôït haún lôùp lang theá laø ñaéc “Tam-quaùn nhöùt-taâm”. Kinh Di-Ñaø naày daïy tu nieäm Phaät baèng caùch “chaáp-trì danh-hieäu” ñeán khi ñaëng caùi “Nhöùt-taâm baát-loaïn”, thôøi caû naêng-trì, sôû-trì, ñeàu khoâng theå coù, ñoù goïi laø”Khoâng-quaùn “; Chính ñöông luùc khoâng maø naêng, sôû roõ raøng, ñoù goïi laø
“giaû-quaùn”; chaúng phaûi giaû, chaúng phaûi khoâng maø thöôøng khoâng, thöôøng giaû, baát khaû tö-nghì, ñoù goïi laø Trung-ñaïo-quaùn. Bôûi vì rieâng giöõ moät danh-hieäu Phaät ñeå nieäm, lieàn ñöôïc nhöùt-taâm, ñaõ nhöùt-taâm thì, coù gì thöù lôùp !- Ñaây chính laø nghóa ba quaùn vieân-tu. Theá thôøi kinh kia duøng nhöùt-taâm quaùn-tröôûng laøm toân. Kinh ñaây duøng nhöùt-taâm trì nieäm laøm chuû, vì Quaùn töùc laø nieäm, nieäm töùc laø quaùn. Vaäy hai kinh choã noùi ñaõ ñoàng nhöùt-taâm, sao rieâng vôùi kinh naày cheâ laø Taùn-Thieän !
Cho neân phaùp-moân naày teân laø “Phaùp nieäm Phaät tam-muoäi”, cuõng teân laø “Nhöùt haïnh tam-muoäi”, cuõng teân laø “Chö Phaät hieän-tieàn tam-muoäi”, cuõng teân laø “Baùt-nhaõ tam-muoäi”, cuõng teân laø “Phoå-ñaúng tam-muoäi”. Noùi “Tam-muoäi” nghóa laø Chaùnh-ñònh. Kinh Di-Ñaø naày ñaõ thoâng-ñoàng vôùi nhieàu “Phaùp tam-muoäi” nhö theá sao daùm cheâ laø Taùn-Thieän ? Noùi cho ñuùng lyù : Tu quaùn-töôûng neáu chaúng ñaëng nhöùt-taâm, thì phaùp quaùn aáy cuõng thaønh laø Taùn; Tu trì-danh neáu ñöôïc nhöùt-taâm, phaùp trì-danh aáy töùc thaønh laø ñònh. Ñöøng tính ôû quaùn-töôûng hay trì-danh, maø chæ tính ôû choã ñaëng nhöùt-taâm cuøng khoâng nhöùt-taâm maø thoâi.
Nhö lôøi sôù cuûa Ngaøi Tònh-Giaùc noùi: Ñoái vôùi Quaùn-kinh, Ngaøi Trí-Giaû ñaïi-sö cho ba moùn tònh-nghieäp (107) thuoäc veà Taùn-Thieän, 16 phaùp dieäu-quaùn thuoäc veà Ñònh-Thieän; chôù chöa nghe Ngaøi cheâ phaùp trì-danh laø Taùn-Thieän bao giôø ! OÂng Coâ-Sôn pheâ-phaùn kinh Di-Ñaø Taùn-Thieän, theo yù toâi (Vaân-Theâ) khoâng nhaän caùi thuyeát kia. Vaø nhö lôøi sôù trong phaåm Phoå-Moân giaûi raèng : “Nhöùt-taâm xöng danh” coù söï, coù lyù, chuyeân nieäm ñöùc Quan-AÂm, loøng nieäm khoâng giaùn-ñoaïn, goïi laø “Söï nhöùt-taâm”. Neáu ñaït ñöôïc taâm naày, boán taùnh (108) khoâng sanh, vì töông-öùng vôùi “Phaùp khoâng hueä” goïi laø “Lyù-nhöùt-taâm”. Trong phaåm Phoå-Moân kia noùi thieáu hai chöõ “Baát-loaïn” Ngaøi Trí-Giaû coøn duøng hai chöõ “Khoâng-hueä” (hueä chôn-khoâng) ñeå giaûi; huoáng chi kinh Di-Ñaø noùi : “Nhöùt-taâm baát-loaïn thì ñaâu ñaëng cheâ laø Taùn-Thieän?! Theo yù ngu toâi xeùt: Ngaøi Trí-Giaû khi nhaäp-dieät, coøn xöôùng danh hieäu Tam-Baûo, ngaøi Chöông-An khi laâm-chung, cuõng nieäm Phaät A-Di-Ñaø, vaø nieäm hai vò ñaïi-só Quan-AÂm, Theá-Chí.
Hai Thaày Troø cuûa ngaøi Trí-Giaû ñoàng “Xöùng-danh nieäm-danh” nhö theá thì haún khoâng ñaëng ñem hai chöõ “Taùn-Thieän” ñeå gaén cho“phaùp trì-danh”, cuûa kinh naày, xeùt ñoù, caøng theâm tin chaéc.
CHAÙNH-VAÊN : Keá ñaây noùi nghóa rieâng. Hoaëc coù ngöôøi thaéc-maéc cho raèng:
1.- Kinh Di-Ñaø ñaây chæ nghe danh suoâng cuûa Phaät.
2.- Kinh Di-Ñaø ñaây noùi thaân Phaät laø lieät-öùng.
3.- Kinh Di-Ñaø ñaây noùi hoa sen chöøng ñaèng baùnh xe.
4.- Kinh Di-Ñaø ñaây noùi toäi nguõ-nghòch khoâng ñöôïc vaõng-sanh.
5.- Kinh Di-Ñaø ñaây thuoäc veà haï phaåm.
Hoï naïn nhö theá vì hoï khoâng bieát hai kinh (Quaùn kinh vôùi A-Di-Ñaø kinh) thaät ñoàng moät nghóa, vaø hoï khoâng bieát kinh A-Di-Ñaø laïi caøng ñoäc yeáu hôn nöõa.
CHUÙ-GIAÛI : “Chæ nghe danh suoâng” laø ngöôøi thaéc-maéc cho raèng: Trong Quaùn-kinh daïy töôûng töôùng-haûo cuûa Phaät. Coøn kinh Di-Ñaø ñaây chæ chaáp-trì boán chöõ danh-hieäu suoâng chôù khoâng thaáy thaân töôùng-haûo cuûa Phaät neân hoï cho laø Taùn-Thieän.
Song trong kinh naày ñaõ noùi: “Ñöùc Phaät A-Di-Ñaø cuøng caùc Thaùnh-chuùng hieän ôû tröôùc maët ngöôøi kia”. Ñaõ noùi Phaät hieän thôøi ñaâu khoâng töôùng-haûo ?-Huoáng cuøng Thaùnh-chuùng, chuû vaø baïn ñeàu hieän baøy? Soá laø kinh kia do taùc-quaùn thaáy Phaät. Kinh ñaây do trì-danh thaáy Phaät, duø choã tu nhôn khoâng ñoàng, chôù choã thaáy Phaät thì moät.
“Thaân-lieät-öùng”, laø coù ngöôøi noùi maéc moû raèng : Trong Quaùn-kinh noùi thaân Phaät cao ñeán saùu möôi muoân öùc na-do-tha, haèng-haø sa do-tuaàn (109). Coøn kinh naày khoâng noùi, hoï nghi laø”Thaân-lieät-öùng” cho neân goïi laø Taùn-Thieän.
Song trong kinh Ñaïi-Boån noùi : Luùc baáy giôø ñöùc Phaät A-Di-Ñaø phoùng haøo-quang lôùn, chieáu khaép taát caû theá-giôùi. OÂng A-Nan thaáy dung-theå cuûa Phaät lôùn cao voøi voïi nhö nuùi vaøng roøng, cao voùt leân treân taát caû theá-giôùi. Theá thì trong Quaùn-kinh choã noùi coøn cuoäc haïn trong moät theá-giôùi ; nay kinh naày noùi taát caû theá-giôùi laø cao lôùn hôn bieát bao, ñaâu neân noùi laø Thaân-Lieät-ÖÙng ! ?
Kinh Ñaïi-Boån laïi noùi caây baùu nôi ñaïo-traøng (110) cuûa Phaät A-Di-Ñaø toaøn duøng caùc moân baùu töï-nhieân hôïp thaønh, caây baùu aáy, khoâng phaûi thaân töôïng saùu ngoài döôùi coäi caây Boà-Ñeà, thôøi ñaâu neân noùi laø Thaân-Lieät-ÖÙng!?
Laïi trong Quaùn-kinh noùi : Phaät kia hoaëc hieän thaân moät tröôïng saùu, hay taùm thöôùc; hoaëc hieän thaân cao lôùn ñaày giöõa hö -khoâng. Theá laø tuyø cô-caûm cuûa chuùng-sanh, neân choã thaáy coù lôùn nhoû khoâng nhöùt ñònh ; thaønh thöû Coå Ñöùc noùi : Daàu lieät-öùng, daàu thaéng-öùng, daàu sanh-thaân, daàu Phaùp-thaân, nhöng cuõng khoâng phaûi hai thaân. Huoáng chi trong kinh ñaây khoâng thaáy noùi ra thaân Phaät lôùn, nhoû chôi caû sao daùm quyeát ñònh ñaët-ñieàu cho laø Thaân Lieät-ÖÙng ?
“Hoa-sen chöøng baèng baùnh xe”, laø coù ngöôøi baûo raèng : Trong Quaùn-kinh noùi: Hoa sen lôùn möôøi hai do-tuaàn; coøn kinh ñaây noùi: Hoa sen nhoû haïng baèng baùnh xe, cho neân goïi laø Taùn-Thieän.
Song hoï ñaâu bieát caùi nghóa baùnh xe lôùn nhoû khoâng nhöùt-ñònh. Nhö trong kinh Ñaïi-Boån noùi: Baùnh xe lôùn ñeán traên ngaøn do-tuaàn, (111) ñaâu nhöõng “möôøi hai do-tuaàn” maø thoâi; roõ nhö trong vaên sau coù bieän.
“Toäi nguõ-nghòch khoâng ñöôïc vaõng-sanh”, laø coù ngöôì ñöa ra naïn-ñeà raèng. Trong Quaùn-kinh noùi: Toäi nguõ-nghòch ñöôïc vaõng-sanh; coøn kinh Ñaïi-Boån noùi: Chæ tröø toäi nguõ-nghòch khoâng ñöôïc vaõng-sanh. Hoï cheâ kinh naày coâng teá-ñoä heïp-hoøi, neân hoï cho laø Taùn-Thieän.
Nhöng hoï ñaâu bieát döôùi caâu: “Chæ tröø toäi nguõ-nghòch” coù theâm boán chöõ “Phæ-baùng chaùnh-phaùp” nöõa. Nghóa laø : Toäi nguõ-nghòch maø goàm “Phæ-baùng chaùnh-phaùp”, môùi bò tröø ra. Tuy ngöôøi ñuû toäi nguõ-nghòch, (112) maø khoâng “phæ-baùng chaùnh-phaùp”, vò taát laø khoâng ñöôïc vaõng-sanh ?
Bôûi do “Phæ-baùng” thôøi khoâng tin, vì khoâng tin neân khoâng ñöôïc vaõng-sanh. Sôû-dó coù caâu: Nghi thôøi Hoa-sen khoâng nôû, thaät theá.
Trong Quaùn-kinh khoâng noùi : “Phæ-baùng chaùnh-phaùp”. Neáu nhö goàm coù phæ-baùng aáy cuõng khoâng ñöôïc vaõng-sanh vaäy. Laïi trong Quaùn-kinh veà phaåm “Haï-haï” trong vaên nguõ-nghòch noùi: Ngöôøi phaïm toäi nguõ-nghòch, khi laâm-chung nieäm danh hieäu Phaät möôøi tieáng, lieàn ñöôïc vaõng-sanh. Theá laø phaùp Quaùn-töôûng chöa thaønh chæ nhôø möôì nieäm … vaäy toäi nguõ-nghòch cuõng ñöôïc vaõng-sanh ñoù, chính laø nhôø coù nieäm danh hieäu môùi ñöôïc vaõng-sanh maø thoâi.
Huoáng nöõa trong kinh Ñaïi-Boån noùi : “Nhöõng toäi ñoaï Ñòa-nguïc, Ngaï-quæ, Suùc sanh, cuõng sanh veà trong coõi cuûa ta”; Nhöõng ngöôøi ñoaï trong Ñòa-nguïc ñoù, khoâng phaûi laø ngöôøi nguõ-nghòch chôù gì ?
“Chæ thuoäc veà haï-phaåm” laø coù ngöôøi thaéc-maéc raèng : Trong Quaùn-kinh noùi veà ba phaåm haï: Phaåm ñaàu, noùi ñoái vôùi ngöôøi tri-thöùc, daïy baûo chaép tay, hoaëc voøng tay ñeå nieäm”Nam-moâ A-Di-Ñaø Phaät”. Veà phaåm thöù ba noùi, Thieän-höõu daïy raèng: “Neáu ngöôøi keùm tri-thöùc khoâng theå nieäm Phaät baèng caùch chaép voøng tay, thì neân chæ nieäm danh hieäu”. Theá thì phaùp trì-danh ñöôïc vaõng-sanh ñoù, döôøng nhö chæ ôû phaåm haï! ! Hoï ñaâu coù bieát phaùp trì-danh coù Söï, coù Lyù. Lyù laïi coù thaáp coù cao. Nay noùi ngöôøi vaõng-sanh veà haï-phaåm ñoù chæ laø söï thieän, neáu thaønh lyù-quaùn, thôøi ñoàng vôùi ba quaùn vieân-tu cuûa kinh kia, kheá hieäp khoâng hai, lo gì phaåm-vò khoâng cao. Huoáng chi trong vaên haï-phaåm, chính chæ cho ngöôøi aùc, ngöôì ngu coù nieäm Phaät ñöôïc veà ôû ñoù, chôù khoâng phaûi noùi veà ngöôøi thieän vaø ngöôøi trí trì-danh, maø cuõng ôû phaåm haï ñaâu. Neân bieát hai kinh (Di-Ñaø vaø Quaùn-kinh) vaãn ñoàng moät nghóa.
Ñoäc-yeáu laø löôïc giaûi coù ba yù :
1.- Trong Quaùn-kinh cheùp roõ veà thaân Phaät tuy noùi raèng thaân aáy töùc laø Baùo-thaân, töùc Phaùp-thaân, nhöng maø vôùi soá na-do-tha (113) haèng-sa ñoù khoâng phaûi laø khoâng coù con soá ñeå keå, vôùi hoaù-thaân (öùng-hoaù hay sanh-thaân) cao lôùn bao nhieâu, (114) coøn ñôïi 13 lôøi vaán ñaùp ñeå bieän-giaûi ñieàu nghi sau. Kinh ñaây chæ noùi Quang-minh voâ-löôïng, Thoï-maïng voâ-löôïng. Theá thì khoâng thuoäc veà caùc con soá naøo maø chæ ngay veà phaùp-thaân thoâi, ñaây laø moùn ñoäc-yeáu thöù nhöùt vaäy.
2.- Vôùi 16 phaùp dieäu-quaùn, tuy raèng : Taâm töùc quaùn, quaùn töùc taâm, nhöng maø tröôùc phaûi quaùn maët trôøi, keá quaùn ñeán nöôùc, ñeán ñaát, ñeán haøng caây, ñeán baûo-toaï, sau môùi quaùn vaøo thaân Phaät. Theá thì khoâng phaûi khoâng thöù lôùp, bieát bao laø boän beà. Coøn kinh naày noùi : Khoâng caàn tu caùc haïnh-nghieäp ñoù, chæ chuyeân veà moät phaùp trì-danh, thoaùt ñöôïc nhöùt-taâm, lieàn thaáy Phaät hieän tröôùc maét. Ñaây laø moùn ñoäc-yeáu thöù hai vaäy.
3.- Sanh veà ba phaåm Thöôïng, coù theå daïo khaép möôøi-phöông, thöøa-söï chö Phaät; coøn hai phaåm Trung vaø Haï khoâng thaáy daïy nhö theá. Chôù kinh ñaây noùi : Trì-danh ñöôïc vaõng-sanh lieàn ñöôïc moãi saùng ra ñi cuùng-döôøng chö Phaät khaép möôøi phöông roài lieàn trôû veà nöôùc kòp trong giôø aên buoåi mai. Ñaây laø moùn ñoäc-yeáu thöù ba vaäy.
Ngöôøi ñôøi nghe noùi hai kinh ñoàng moät nghóa coøn sanh nghi thay, huoáng laïi nghe noùi kinh naày ñoäc-yeáu hôn, caøng theâm sôï haõi. Cho neân noùi kinh naày laø phaùp maø ngöôøi ñôøi “Nan-Tín” (khoù tin) vaø cuõng noùi kinh ñaây laø kinh “Baát khaû töû nghì coâng-ñöùc vaäy”.
CAÙC KINH
CHAÙNH-VAÊN : “Laïi noùi thoâng ñoàng trong caùc kinh”, laø yù nghóa cuûa kinh naày cuøng thoâng-ñoàng nhau vôùi caùc kinh Ñaïi-thöøa: Nhö kinh Tònh-Danh, kinh Phaùp-Hoa v.v… Song ngöôøi maø ñaõ thaáy ñöôïc choã lan roäng thoâng-ñoàng nhau nhö theá thôøi môùi bieát nghòa lyù kinh naày bao truøm, thaâm-thuùy, roäng xa chöù khoâng neân coi nhö caùc kinh thieån-caän(Tieåu-thöøa) maø töï maéc toäi loãi ! !
CHUÙ-GIAÛI : Kinh Tònh-Danh, kinh Phaùp-Hoa v.v… Kinh ñaây noùi: Nhöùt-taâm trì-danh ñaëng sanh veà nöôùc kia (Cöïc-laïc) töùc laø ñoàng vôùi“Tuyø kyø taâm tònh ñaéc Phaät ñoä tònh”. Ñaây laø nghóa kinh Tònh-Danh.
Laïi kinh naày noùi : “Nhöùt-taâm trì-danh töùc laø ñoàng vôùi “Duïng thaâm-taâm nieäm Phaät” … nhaãn ñeán “moät mình vaøo nhaø ngöôøi nhöùt-taâm nieäm Nam-moâ Phaät, ñi khaát-thöïc khoâng baïn, cuõng nhöùt-taâm nieäm Phaät, moät tieáng nieäm Nam-moâ Phaät, ñeàu ñaõ thaønh quaû Phaät”. Ñaây laø nghóa trong kinh Phaùp-Hoa.
Chöõ “Ñaúng” v.v… laø löôïc daãn caùc kinh, nhö : Kinh Vaên-Thuø noùi : “Tu phaùp nhöùt haïnh tam-muoäi”, kinh Ñaïi-Phaåm noùi : “Neáu ngöôøi taùn-taâm nieäm Phaät… Nhaãn ñeán heát khoå, ñöôïc phöôùc kia khoâng heát”. Ñaây laø nghóa kinh “Baùt-Nhaõ”.
Nhö kinh noùi: Trong 21 ngaøy cuùi ñaàu leã nieäm danh hieäu caùc ñöùc Phaät trong möôøi phöông. Ñaây laø nghóa kinh Vieân-Giaùc.
Nhö noùi: Naêm traêm (500) ngöôøi con oâng Tröôûng-giaû, xöng nieäm danh hieäu cuûa baûy lôùp (7 ñôøi) Phaät, (115) beøn ñaëng thaáy thaân Phaät vaøng choùi, lieàn chöùng quaû A-La-Haùn. Ñaây laø nghóa trong kinh Quaùn Phaät tam-muoäi.
Nhö noùi: OÂng Boà-Taùt tu saùu pheùp nieäm (116) maø pheùp nieäm Phaät laø thöù nhöùt. Laïi noùi : Buoäc loøng nieäm nghó nhôù Phaät, vì nhôø söùc nhôn-duyeân aáy, maø ñoaïn ñöôïc phieàn-naõo. Ñaây laø nghóa trong kinh Nieát-Baøn.
Nhö Phaät baûo Phuï-Vöông raèng: Ngaøy nay neân nieäm Phaät A-Di-Ñaø ôû theá giôùi Cöïc-Laïc Taây-Phöông, thöôøng caàn tinh-taán, seõ ñöôïc quaû Phaät. Laïi noùi : Tu möôøi taùm ñeå hoài-höôùng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét